پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، به معنای واقعی کلمه، فعالیت‌های قرآنی را از مهجوریت خارج کرد، به‌گونه‌ای که به گفته مسئولان شاهد رشد در زمینه‌های مختلف از جمله رشد ۸۰ درصدی جلسات و محافل قرآن و همچنین پرورش نخبگان قرآنی در سطح خراسان رضوی هستیم. به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، در دوران رژیم ستمگر پهلوی، قرآن مهجور و فعالیت‌های قرآنی محدود بود. همه ما دیده یا شنیده‌ایم که انجام فعالیت‌های دینی و مذهبی، با محدویت‌هایی همراه بود و در این میان، فعالیت‌های اندکی توسط علاقه‌مندان به قرآن، به صورت خودجوش و مردمی انجام می‌شد.
اما درخت انقلاب اسلامی ایران که با خون همین مردم جوانه زد، امروز به ثمر رسیده و شاهد ره‌آوردهای آن در عرصه‌های مختلف هستیم. یکی از مباحثی که انقلاب اسلامی به ارمغان آورد، فعالیت‌های گسترده قرآنی است که شاهد رشد و شکوفایی آن در زمینه‌های متعدد هستیم، از همین طی گفت‌وگویی با چند مسئول قرآنی، برخی دستاوردهای قرآنی انقلاب به‌ویژه در خراسان رضوی را بررسی می‌کنیم.
مقایسه فعالیت‌های قرآنی قبل و بعد از انقلاب، صفر و صد است
حجت‌الاسلام محمدتقی کاظمی‌نسب، معاون قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی درخصوص فعالیت‌های قرآنی دوران قبل بعد از انقلاب، با تاکید بر اینکه فعالیت‌های قرآنی قبل و بعد از انقلاب، قابل مقایسه نیست و حالت صفر و صد دارد، به ره‌آوردهای قرآنی انقلاب در ارشاد اسلامی پرداخت.
وی در تبیین فعالیت‌های قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوران پس از پیروزی انقلاب بیان کرد: در دوران قبل از انقلاب فعالیت‌های قرآنی در چنین وضعیتی نبود، اما امروز، شاهد فعالیت‌های قرآنی در سازمان‌ها و نهادهای مختلف اعم از تبلیغات اسلامی، دارالقرآن، آموزش‌وپرورش و سایر دستگاه‌های فرهنگی هستیم که در آن زمان به این صورت مطرح نبود.
کاظمی‌نسب با بیان اینکه در دوران طاغوت، هیچ موسسه قرآنی نداشتیم، ابراز کرد: الان به برکت انقلاب، ۲۶۰ موسسه قرآن و عترت داریم، سازمان فرهنگ که آن زمان تنها با دو معاونت فرهنگ و اداری ـ مالی فعالیت می‌کرد، در حال حاضر دارای معاونت قرآن و عترت است در حالی که این ساختار‌ها نبود.
رشد ۸۰ درصدی جلسات قرآن
معاون قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، با بیان اینکه قبل از انقلاب، محافل قرآنی هم در این سطح نبود، اعلام کرد: ما در سطح استان بالغ بر ۵ هزار جلسه محلی قرآن داریم که این جلسات در گذشته حدود ۲۰ درصد بودند و با رشد ۸۰ درصدی در این زمینه مواجه هستیم.
وی ادامه داد: در حالی که قبل از انقلاب، فعالیت‌های قرآنی محدود به جلسات محلی و خانگی بود، امروزه بالغ بر هزار و ۳۰۰ فعال و نخبه قرآنی در استان و بالغ بر ۶۰ قاری بین‌المللی در مشهد داریم که اکثرشان مثل شهید حاجی‌حسنی و دیگر چهره‌ها متعلق به دوران بعد از انقلاب‌اند.
قبل از انقلاب، هنر قرآنی نداشتیم/ ایجاد فعالیت‌های هنری با محوریت قرآن
کاظمی‌نسب اضافه کرد: پیش از این، فعالیت‌های هنری با محوریت قرآن اعم از نگارگری، خوشنویسی، کتابت قرآن، تئاتر، فیلم و ... نداشتیم ولی امروز علاوه بر ایجاد و رشد فعالیت‌های هنری با محوریت قرآن، در زمینه علوم قرآنی شامل تفسیر، تجوید، صوت و لحن و ... نیز پیشرفت زیادی کرده‌ایم.
معاون قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، با تاکید بر اینکه قبل از انقلاب هنر قرآنی نداشتیم، گفت: کتابت قرآن هم به صورت محدود بود، ولی کاتب بانو نداشتیم، در حالی که امروز نیمی از کاتبان را بانوان تشکیل می‌دهند و با بررسی‌های این چنینی می‌بینیم این فعالیت‌ها، صفر و صد است.
جلسات تفسیر محدود به حوزه علمیه بود/ تعمیم جلسات تفسیر قرآن
وی با بیان اینکه در دوران رژیم ستمگر پهلوی، جلسات تفسیر قرآن محدود به حوزه‌های علمیه بود، عنوان کرد: الان به برکت انقلاب، علاوه بر اینکه در مساجد، تکایا و فضاهای عمومی هم شاهد برگزاری جلسات تفسیر قرآن هستیم، بسیاری از موسسات هم جلسه تفسیر قرآن دارند.
معاون قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، وجود نشریات و رسانه‌های قرآنی را از دیگر دستاوردهای قرآنی انقلاب دانست و ادامه داد: امروز نشریات قرآنی، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های قرآنی هم داریم که در آن زمان نبودند و شاهد موسسات نشر ویژه قرآن هم هستیم که به برکت انقلاب، کتب و نشریات و چاپخانه‌های قرآنی افزایش یافت.
کاظمی‌نسب اعلام کرد: فرهنگسراها و مجتمع‌های قرآنی از جمله فرهنگسرای قرآن و عترت شهرداری، برگزاری دوره‌های تریبت مربی قرآن، جلسات حفظ و دوره‌های تفسیری، تشکیل مراکز تخصصی مثل حفظ و آموزش قرآن و ایجاد مهدهای قرآنی برای مأنوس شدن کودکان با قرآن، نمونه‌های دیگر فعالیت‌های قرآنی هستند که به برکت انقلاب شکل گرفتند.
تربیت ۸۰ هزار حافظ قرآن طی ۱۱ سال
وی، به طرح‌هایی چون طرح ملی تلاوت و حفظ قرآن کریم اشاره و اظهار کرد: طبق آمار مربوط به اداره‌کل ارشاد خراسان رضوی در حوزه حافظان قرآن، از ۱۱ سال پیش تاکنون ۸۰ هزار حافظ قرآن تربیت شده‌اند و فرمایش رهبر معظم انقلاب مبنی بر تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم در دست اقدام است.
کاظمی‌نسب با بیان اینکه موسساتی داریم که به صورت تخصصی، به بحث حفظ قرآن می‌پردازند، تصریح کرد: این‌ها بخشی از فعالیت‌های قرآنی در حوزه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است و در هر حوزه که وارد می‌شویم شاهد رشد مضاعفی به برکت انقلاب اسلامی هستیم.
رشد جلسات و مسابقات قرآنی، ره‌آورد انقلاب
همچنین حجت‌الاسلام جمال ایزدی، معاون فرهنگی ـ اجتماعی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی، درخصوص فعالیت‌های قرآنی دوران قبل بعد از انقلاب، بیان کرد: قبل از انقلاب، فعالیت‌های قرآنی قابل توجهی انجام نمی‌شد، اما پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، این فعالیت‌ها گسترش و رشد پیدا کرد.
وی از مسابقات قرآنی مانند مسابقات قرآن اوقاف که امسال دوره چهلم آن برگزار می‌شود، برگزاری محافل شاخص قرآنی، اجرای طرح‌هایی چون طرح تربیت حافظان قرآن، تربیت مربی قرآن، برگزاری آزمون تخصصی حفظ قرآن و ... را به‌عنوان دیگر دستاوردهای قرآنی انقلاب اسلامی یاد کرد.
وضعیت قرآنی امروز با دوران قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست
حجت‌الاسلام ایزدی با عنوان این مطلب که در دوران رژیم پهلوی، فعالیت‌های قرآنی بیشتر در قالب جلسات خانگی بود، تصریح کرد: وضعیت قرآنی کشور، در دوران قبل و بعد از انقلاب، از نظر کمی و کیفی قابل مقایسه نیست.
وی در تبیین اهمیت فعالیت‌های قرآنی در دوران پیروزی انقلاب اسلامی، بیان کرد: این اهتمام به فعالیت‌های قرآنی در سازمان اوقاف بدین نحو مشهود است که به گفته نماینده ولی فقیه در سازمان اوقاف، فعالیت‌های قرآنی مقدم بر سایر فعالیت‌هاست و مرکز امور قرآنی هم به همین منظور در این نهاد ایجاد شده‌ است.
معاون فرهنگی ـ اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی، اظهار کرد: از دیگر تفاوت‌ها، می‌توان به بحث حفاظ اشاره کرد، هر چند قبل از انقلاب هم حافظ قرآن داشتیم اما الان به برکت انقلاب، شاهد رشد در این زمینه و همچنین برگزاری محافل، مسابقات و دیگر اقدامات و برنامه‌ها در این عرصه هستیم که با قبل از انقلاب، قابل مقایسه نیست.
وی اضافه کرد: در آن دوران، نهادهای متولی قرآنی، با این عناوین نبود و آن‌هایی که اهل دین و قرآن بودند، در جلسات خانگی و ... به فعالیت‌های قرآنی‌ می‌پرداختند اما بعد از انقلاب، این فعالیت‌ها و برنامه‌های قرآنی به صورت سازمانی و متولیان دولتی توسعه پیدا کرد و هر دستگاه و سازمانی متولی انجام آن شد و همچنین مؤسسات قرآنی ایجاد شد.
«تدبر در قرآن» مغفول نمانَد
حجت‌الاسلام ایزدی مطرح کرد: با وجود تمام این رشد و پیشرفت‌ها، نباید این نکته را فراموش کنیم که رهبر معظم انقلاب به حفظ قرآن، مأنوس شدن جامعه با این کتاب آسمانی و به‌ویژه بحث تدبر در قرآن توصیه و تأکید بسیار کردند.
وی با تاکید بر اینکه حفظ قرآن، مقدمه فهم و تدبر آن است، بیان کرد: امروزه فعالیت‌های قرآنی توسعه پیدا کرده اما در زمینه تدبر و فهم قرآن، خلأهایی وجود دارد و باید انس با قرآن، تدبر، عمل، توجه به احکام و مفاهیم قرآن آن در جامعه ترویج پیدا کند.
وی اضافه کرد: تلاوت، حفظ، برگزاری کلاس‌های قرآنی و ... همه در راستای انس با قرآن است اما کافی نیست و باید بیشتر به سمت فهم و تدبر قرآن برویم تا احکام قرآن در جامعه اجرا شود.
رشد چشمگیر فعالیت‌های قرآنی با انقلاب اسلامی
همچنین مهدی رمضانی، رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، با تأکید بر اینکه فعالیت‌های قرآنی دوران قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی قابل قیاس نیست، اظهار کرد: اگر بخواهیم به مقایسه این دو دوران بپردازیم، شاهد رشد بسیار چشم‌گیر مباحث قرآنی در دوران انقلاب خواهیم بود.
وی ادامه داد: در خراسان رضوی، ۳ هزار جلسه قرآنی محلی، ۲۵۰ موسسه، ۳۰۰ خانه قرآن شهری و روستایی داریم، همچنین بحث حفظ و قرائت قرآن، تدبر و آموزش مفاهیم به کودکان از دیگر رویکرد‌های قرآنی انقلاب است.
رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، افزود: ریشه و منبع انقلاب هم قرآن است و از قرآن گرفته شده؛ اگر به جلسات قرآنی دوران قبل از انقلاب توجه کنیم، درمی‌یابیم که یکی از پایگاه‌های تبلیغ انقلاب، جلسات قرآن بود.
رمضانی با اشاره به این نکته که این مقایسه، مقایسه درستی نیست، بیان کرد: به میزانی که ما تحقیق و بررسی کردیم، مشخص می‌شود که قبل از انقلاب، مسابقات قرآنی اوقاف و امورخیریه برگزار می‌شد و مابقی کار مردم بود؛ البته اوقاف هم یک کار مردمی بود و جلسات قرآن مردمی و محدود بودند.