شرح آیات 174 و 175 سوره مبارکه النساء

174- يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُّبِينًا

175- فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِّنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا

174- اى مردم! دلیل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده; و نور آشکارى [= کتاب آسمانى] به سوى شما نازل کرده ایم

175- پس کسانى که به خدا ایمان آوردند و به آن (کتاب آسمانى) چنگ زدند، بزودى همه را در رحمت و فضل خود، وارد خواهد ساخت; و در راه راستى، به سوى خویش هدایت مى کند (ولى کسانى که کافر شدند به عذاب دردناکى گرفتار خواهند شد)

نور آشکار

در تعقیب بحث هائى که درباره انحرافات اهل کتاب از اصل توحید و اصول تعلیمات انبیاء در آیات سابق انجام یافت، در این دو آیه سخن نهائى گفته شده و راه نجات مشخص گردیده است.

نخست عموم مردم جهان را مخاطب ساخته، مى گوید:

«اى مردم از طرف پروردگار شما پیامبرى آمده است که براهین و دلائل آشکارى دارد و همچنین نور آشکارى به نام قرآن با او فرستاده شده که روشنگر راه سعادت شما است» (یا أَیُّهَا النّاسُ قَدْ جاءَکُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبیناً).

«برهان» به عقیده بعضى از دانشمندان از ماده «بَرَه» (بر وزن فرح) به معنى سفید شدن است و از آنجا که استدلالات روشن، چهره حق را براى شنونده نورانى، آشکار و سفید مى کند، به آن «برهان» گفته مى شود.

منظور از «برهان» در آیه فوق چنان که جمعى از مفسران گفته اند و قرائن گواهى مى دهد، شخص پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) است.

و منظور از «نور»، قرآن مجید است که در آیات دیگر نیز از آن تعبیر به نور شده است.

در احادیث متعددى که از طرق اهل بیت(علیهم السلام) در تفسیر «نور الثقلین»، «على بن ابراهیم» و «مجمع البیان» به ما رسیده، «برهان» به پیامبر(صلى الله علیه وآله) تفسیر شده و «نور» به على(علیه السلام)،(1) این تفسیر با تفسیرى که در بالا گفتیم منافات ندارد;

زیرا ممکن است از «نور»، معنى وسیعى اراده شود که هم قرآن و هم امیر مؤمنان على(علیه السلام) را که حافظ قرآن و مفسر و مدافع آن بود در برگیرد.

* * *

در آیه بعد، نتیجه پیروى از این برهان و نور را چنین شرح مى دهد: «اما آنها که به خدا ایمان آوردند و به این کتاب آسمانى چنگ زدند، به زودى در رحمت واسعه خود وارد خواهد کرد، از فضل و رحمت خویش بر پاداش آنها خواهد افزود و به صراط مستقیم و راه راست هدایتشان مى کند» (فَأَمَّا الَّذینَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَیُدْخِلُهُمْ فی رَحْمَة مِنْهُ وَ فَضْل وَ یَهْدیهِمْ إِلَیْهِ صِراطاً مُسْتَقیماً).(2)

* * *

1 ـ «مجمع البیان»، جلد 3، صفحه 252، ذیل آیه مورد بحث، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، 1415 هـ ق ـ تفسیر «على بن ابراهیم قمى»، جلد 1، صفحه 159، مؤسسه دار الکتاب، قم، طبع سوم، 1404 هـ ق ـ «نور الثقلین»، جلد 1، صفحه 579، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، 1412 هـ ق.

2 ـ درباره «صراط مستقیم» به تفسیر سوره «حمد» در تفسیر «نمونه»، جلد اول، ذیل آیه 6 مراجعه کنید.

................................

تفسیر نمونه