ترتيل بهترين روش براي تلاوت است. زيرا اين روش ويژگيهايي دارد كه خواننده قرآن با آن به سوي هدف عالي نزول قرآن (كه هدايت انسانهاست) هدايت مي‌شود. در اين سطور به چند ويژگي از ويژگي‌هاي روش ترتيل پرداخته مي‌شود.
1. تدبر در قرآن: خداوند در قرآن كريم انسانها را به تفكر و تدبر در قرآن دعوت مي‌كند. زيرا قرآن كتاب عبرت و درس آموزي است، برنامه زندگي انسانهاي پرهيزكار است. اگر قرآن مسلمانان را به تلاوت آياتش دعوت كرده است، براي اين است كه از عبرتهاي قرآن درس بگيرند و از معارف بلند آن ره‌توشه‌اي براي دنيا و آخرت خويش برگيرند. اين موضوع تنها با خواندن قرآن حاصل نمي‌شود، بلكه بايد خواندن، همراه با توجه به معاني آيات، فهميدن آن و تدبر و انديشه كردن باشد. به همين خاطر است كه امير مؤمنان ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد:
«لا خَيْرَ في قِراءةٍ لَيْسَ فِيها تَدَبُّرٌ»[1]؛ در قرائتي كه در آن تدبّر نباشد، خيري نيست.
زماني حالت تدبر و تنبّه ايجاد مي‌شود كه قاري، آن را با آرامش و شمرده بخواند و در هر فرازي خود را مخاطب قرآن ببيند و در آن انديشه كند. در كلامي از ابن عباس نقل شده است كه:
«سوره بقره و آل عمران را با ترتيل و تدبّر بخوانم برايم محبوبتر است از اين كه تمام قرآن را با سرعت بخوانم.»[2]
2. احترام باري تعالي: قاري قرآن هر گاه بخواهد قرآن را تلاوت كند بايد ابتدا عظمت گوينده آن را در دل خود حاضر كند و بداند كه قرآن كلام خداست و تلاوت كلام الهي بس عظيم و خطير است، آن گاه متوجه مي‌شود كه بايد آن را با احترام بخواند، حفظ احترام قرآن ايجاب مي‌كند كه تلاوت آن همراه با وقار، آرامش و پرهيز از عجله باشد. غزالي در اين زمينه مي‌گويد:
«بدان كه ترتيل استحباب دارد نه تنها براي تدبّر، زيرا براي افراد غير عرب كه معني قرآن را نمي‌فهمند نيز ترتيل و شمرده خواندن مستحب است. زيرا تلاوت با ترتيل نشانه احترام و تكريم و با وقار نگهداشتن قرآن است و تأثيرش در قلب از با سرعت و شتاب خواندن بيشتر بهتر مي‌باشد».[3]
3. تأثير در قلبها: تلاوت قرآن به صورت آهسته و شمرده سبب تأثير در قلبها مي‌شود. از اين تأثير قاري و استماع كننده بهره‌مند مي‌شوند. هنگام تلاوت ترتيل، قاري فرصت دارد تا مفاهيم آيات را به قلب خويش القا كند و بر اثر تكرار القاها قلب و روح او تأثير مي‌پذيرد. همين موضوع براي شنونده تلاوت ترتيل نيز وجود دارد، زيرا فرصت تفكر و انديشيدن آيات را پيدا مي‌كند، در نتيجه مفاهيم و پيامهاي آيات در سراسر وجودش پرتوافكن شده، موجب تنبه و تأثير پذيري روح و روانش مي‌گردد.
پي نوشت ها:
[1] . تحف العقول، ابن شعبه حرّاني، ص 204، مؤسسه النّشر الاسلامي، قم، چاپ دوم، 1363.
[2] . هفده گفتار در علوم قرآني، محمد حسيني، ص 314، انتشارات بدر، تهران.
[3] . النشر في القراآت العشر، ج 1، ص 209.
--------------------
