بايد توجّه داشته باشيم كه انسان به طور فطري و طبيعي زيباپسند است. براي او هر چيزي كه زيبا باشد، تحسين برانگيز است. يكي از نعمت‌هاي بزرگ كه خداوند به بعضي از بندگان خود، عنايت فرموده است صداي زيبا است، آواز خوش و صداي نيكو سرآمد تمام زيبايي‌ها است.
پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ در اين باره فرموده است: از زيباترين زيبايي‌ها، موي زيبا و نغمه (صداي) زيبا است.[1]
از اين جهت خداوند رحمان، اين موهبت بزرگ را به انسان‌هاي برگزيده خود (تمام انبياء الهي) عنايت فرموده است تا موجب جاذبه بيشتر دعوت آنان گردد. امام صادق ـ عليه السّلام ـ در حديثي فرموده است:
خداوند عزيز و بزرگ هيچ پيامبري را مبعوث نكرد مگر اين كه صداي خوش و نيكويي داشته است.[2]
حال كه معلوم شد آواز خوش و زيبا يكي از بزرگترين نعمت‌هاي الهي است هر مسلماني كه اين موهبت را دارد، بايد شكر آن را به جا آورد. و آن، تلاوت نمودن قرآن با صوت خوش وصداي دلكش است، تا هم خود قاري از آن بهره برد و هم افراد جامعه را با نواي گوش نواز و دل انگيز قرائت قرآن جذب نمايد. صداي خوش و صوت زيبا از جمله آداب و شرايط تلاوت قرآن كريم است.
زيباي مطلق، خداوند متعال است. منشأ تمام زيبايي‌ها نيز اوست. به اين علّت كلام او هم، زيباترين كلام‌ها است و هيچ گفتاري در زيبايي به بسان قرآن نيست، به طوري كه مخالفان سرسخت قرآن نيز به آن اعتراف كرده‌اند. مثلاً (وليد بن مغيره) كه خود از رؤساي قريش و از مخالفان سرسخت اسلام و قرآن بود، و يكي از بزرگترين سخن سرايان عرب آن زمان به حساب مي‌آمد. در مورد قرآن چنين مي‌گويد:
از محمد سخني شنيدم كه نه از سنخ سخنان بشر بود و نه از جنس گفتار پريان؛ زيرا شيريني زايد الوصف و زيبايي خيره كننده‌اي داشت.[3]
اگر قرآن كه آياتش سراسر زيباست با آواز خوش و زيباي قاريِ ممتاز، همراه گردد زيبايي آن دو چندان مي‌شود و بر د‌ل‌ها مي‌نشيند. نيكو خواندن قرآن به اندازه‌اي ارزشمند است كه پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ آن را زينت قرآن ناميد، آن جا كه فرمود: به درستي كه صوت و صداي زيبا زينت قرآن است (و به كلام خدا زينت مي‌بخشد).[4] در حديث ديگري فرمود: براي هر چيز زيوري است و زيور قرآن صوت زيبا و صداي خوش است.[5] و نيز فرمود: قرآن را با صداهاي‌تان زينت و آرايش كنيد همانا صداي خوب قرآن را زينت مي‌بخشد.[6]

تلاوت زيباي امام سجاد ـ عليه السّلام ـ
خداوند متعال اين موهبت بزرگ و نعمت عظماي الهي (صوت دل نشين و صداي زيبا را) به اولياي خودش و معصومين عنايت فرموده است. از جمله آنان امام چهارم زين العابدين ـ عليه السّلام ـ بود كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود:
«جدّم» علي بن الحسين ـ عليه السّلام ـ خوش آوازترين مردم در خواندن قرآن بود، به طوري كه سقّاهايي كه از كوچه رد مي‌شدند، ‌وقتي به در خانه‌اش مي‌رسيدند، مي‌ايستادند و به تلاوت قرآن آن حضرت گوش مي‌دادند.[7]
علي بن محمد نوفلي از دهمين پيشواي شيعيان جهان، امام هادي ـ عليه السّلام ـ نقل مي‌كند، از حكم صداي زيبا سؤال كردم؟ آن حضرت فرمود: «همانا علي بن الحسين ـ عليه السّلام ـ قرآن را با صداي خوش و صوت زيبا مي‌خواندند، چه بسا كساني بر حضرتش مي‌گذشتند و از آواز خوش او، بي‌هوش مي‌شدند». اگر راستي امام ـ عليه السّلام ـ مقداري از صداي زيباي خود را آشكار مي‌نمود مردم تاب و تحمل آن را نداشتند و بي‌طاقت مي‌شدند.
عرض كردم مگر نبود كه رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ با مردم نماز مي‌خواند و آوازش را به خواندن نماز بلند مي‌كرد.
فرمودند: چرا! امّا رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ به اندازه طاقت و تحمّل مردمي كه پشت سرش ايستاده و اقتدا كرده بودند آواز خود را بلند مي‌فرمود:[8]
علاوه بر امام سجاد ـ عليه السّلام ـ فرزند امام باقر ـ عليه السّلام ـ نيز در زمان خودش خوش آوازترين مردم در تلاوت قرآن بودند.[9]
 
پي نوشت ها:
[1] . اصول كافي، ج 4، باب «ترتيل القرآن بالصوت الحسن» ص 820، حديث 8..
[2] . اصول كافي، ج 4، باب «ترتيل القرآن بالصوت الحسن» ص 820، حديث 10.
[3] . بحار الانوار، ج 18، ص 168.
[4] . بحار الانوار، ج89، ص 190.
[5] . اصول كافي، ج 4، ص 820، حديث 9.
[6] . كنزل العمال، خبر 2765.
[7] . اصول كافي، ج 4، ص 820، حديث 11.
[8] . اصول كافي، ج 4، ص 819، حديث 4.
[9] . اصوف كافي، ج 4، ص 820، حديث 11.