• تـازه هـا
  • آموزش قرآن
  • پربازدید

خطبه صد و نود و پنج، بخش دوم


وَ اعْلَمُوا، عِبَادَ اللّهِ، أَنَّهُ لَمْ یَخْلُقْکُمْ
بیشتر...

شرح دعای هفتم صحیفه سجادیه ، بخش اول ، استاد دکتر

خطبه چهل و سه، بخش دوم

 

شرح نهج البلاغه، آیت الله مکارم شیرازی

وَ لَقَدْ

بیشتر...

غيب در مرآت قرآن

 

در سپيده‏ دم طلوع قرآن، از محرم سراى غيب ‏احدى، بارقه‏

بیشتر...

سیدمحمد مجاهد طباطبایی‌

سید محمد مجاهد بن سید علی بن محمد علی بن ابی المعالی حسنی

بیشتر...

آمار بازدید

-
بازدید امروز
بازدید دیروز
کل بازدیدها
8236
38306
143798380
امروز سه شنبه, 15 آبان 1403
اوقات شرعی

حکمت 62 نهج البلاغه

إِذَا حُيِّيتَ بِتَحِيَّة فَحَيِّ بِأَحْسَنَ مِنْهَا، وَإِذَا أُسْدِيَتْ إِلَيْكَ يَدٌ فَكَافِئْهَا بِمَا يُرْبِي عَلَيْهَا، وَالْفَضْلُ مَعَ ذَلِكَ لِلْبَادِي.

امام(عليه السلام) مى فرمايد: هنگامى كه به تو تحيتى گويند به صورتى بهتر پاسخ گوى و هرگاه هديه اى براى تو فرستند آن را به صورت افزون تر پاداش ده.با اين حال فضيلت از آن آغازگر است.

 

شرح و تفسير

پاداش برتر امام (عليه السلام) در اين كلام حكمت آميز به يك اصل مهم قرآنى و اسلامى اشاره كرده مى فرمايد: «هنگامى كه به تو تحيتى گويند به صورتى بهتر پاسخ گوى و هرگاه هديه اى براى تو فرستند آن را به صورت افزون تر پاداش ده. با اين حال فضيلت از آن كسى است كه ابتدا كرده است»; (إِذَا حُيِّيتَ بِتَحِيَّة فَحَيِّ بِأَحْسَنَ مِنْهَا، وَإِذَا أُسْدِيَتْ إِلَيْكَ يَدٌ فَكَافِئْهَا بِمَا يُرْبِي عَلَيْهَا، وَالْفَضْلُ مَعَ ذَلِكَ لِلْبَادِي). اخلاق اسلامى مى گويد هيچ كار خوبى را نبايد بدون پاداش گذاشت; خواه سخن احترام آميزى باشد يا اقدام عملى، بلكه بهتر آن است كه پاداش برترى داشته باشد; مثلاً اگر كسى به ما بگويد «سلام عليكم» بهتر آن است كه در پاسخ بگوييم «سلام عليكم ورحمة الله» وهرگاه كسى هديه مختصرى براى ما بفرستد ما در موقع مناسب هديه بهتر و بيشتر براى او بفرستيم. اين كار سبب مى شود پيوند محبت و دوستى در ميان افراد جامعه روز به روز بيشتر شود و روح حق جويى و حق طلبى و حق شناسى تقويت گردد و زندگى در چنين جامعه اى بسيار توأم با آرامش خواهد بود. در حالات بزرگان اسلام نمونه هاى عملى اين دستور بهوضوح ديده مى شود. از جمله اين كه يكى از راويان اخبار مى گويد من نزد حسن بن على(عليه السلام) بودم كنيزى بر آن حضرت وارد شد و دسته گلى تقديم آن حضرت كرد. حضرت فرمود: «أنْتِ حُرُّ لِوَجْهِ اللّهِ تَعالى; تو براى خدا آزادى». به اين ترتيب حضرت در برابر اهداى يك دسته گل اين كنيز را براى هميشه آزاد كرد. راوى مى گويد عرض كردم او فقط يك دسته گل به شما داد كه قيمت چندانى ندارد شما او را آزاد كرديد. امام در پاسخ فرمود: «(هكذا) أدَّبَني اللّهُ تَعالى; خداوند اين گونه ما را تربيت كرده است». سپس امام آيه شريفه (وَإذا صُيِّبتم بِتَحِيَّة...) را تلاوت فرمود و افزود: اين كه خدا فرموده به صورت بهتر پاداش دهيد بهتر از آن همين بود كه او را آزاد كنم. اين كه امام در ذيل اين كلام حكمت آميز مى فرمايد: برترى و فضيلت از آنِ كسى است كه ابتدا كرده به سبب اين است كه شخص دوم هركارى كند جنبه پاداش عمل دارد در حالى كه شخص اول بدون اين كه خدمتى به او بشود اقدام به نيكى كرده و مطلقاً جنبه پاداش نداشته است، بنابراين شخص اول بر دومى برترى دارد. به همين دليل در حديثى از امام حسين(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم كه فرمود: «لِلسَّلام سَبْعُونَ حَسَنَةُ تِسْعُونَ وَسِتُّونَ لِلْمُبْتَدي وَواحِدَةٌ لِلرّادِ; سلام هفتاد حسنه دارد كه شصت و نه حسنه آن از كسى است كه سلام كرده و يك حسنه از آن كسى كه پاسخ مى گويد». اين حديث از اميرمؤمنان نيز در بحارالانوار و مستدرك الوسائل نقل شده است. اضافه بر اين كسى كه ابتدا به سلام و تحيت يا كار نيك مى كند يك فضيلت اخلاقى ديگرى را نيز براى خود آشكار ساخته و آن مسأله تواضع در برابر برادر دينى است در حالى كه پاسخ گوينده تواضع خاصى ندارد جزء اين كه حق شناسى مى كند. عجب اين كه اصل اين كلام حكمت آميز در شرح نهج البلاغه مرحوم كمره اى و ابن ميثم و مغنيه و همچنين شرح نهج البلاغه مرحوم شوشترى در اينجا نيامده است. شايان دقت است كه واژه «أُسْدِيَتْ» از ماده «سَدْو» بر وزن «سرو» در اصل به معنى دراز كردن دست به سوى ديگرى است، بنابراين «أُسْدِيَتْ إلَيْكَ يَدٌ» در كلام امام مفهومش اين است كه دستى به سوى تو دراز شد و اين جمله كنايه از بخشش و اهداى هديه است.

aparat aparat telegram instagram این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید instagram instagram

فروشگاه و معرفی آثار استاد دکترمحمد علی انصاری