شرح آیه 50 سوره مبارکه بقره
50- وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ.
50- و (یاد کنید) هنگامى که دریا را برایتان شکافتیم; و شما را نجات دادیم; و فرعونیان را غرق ساختیم; در حالى که شما تماشا مى کردید.
نجات از چنگال فرعونیان
از آنجا که در آیه گذشته اشاره اجمالى به نجات بنى اسرائیل از چنگال فرعونیان شد، آیه مورد بحث در حقیقت، توضیحى بر چگونگى این نجات است که خود نشانه اى است از نعمت هاى بزرگ پروردگار بر بنى اسرائیل.
مى گوید: «به خاطر بیاورید هنگامى که دریا را براى شما شکافتیم» (وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ).
«شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق کردیم در حالى که تماشا مى کردید» (فَأَنْجَیْناکُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ).
ماجراى غرق شدن فرعونیان در دریا و نجات بنى اسرائیل از چنگال آنها در سوره هاى متعددى از قرآن آمده است.(1)
در این سوره ها تقریباً همه جزئیات این ماجرا شرح داده شده، ولى در آیه مورد بحث، تنها اشاره اى از نظر نعمت و لطف خداوند، به بنى اسرائیل شده، تا آنها را به پذیرش اسلام، آئین نجات بخش جدید، تشویق کند.(2)
همان گونه که مشروح این جریان را در سوره هاى نامبرده خواهید خواند موسى(علیه السلام) پس از تبلیغ فراوان و دعوت فرعون و فرعونیان، و ارائه معجزات گوناگون و عدم پذیرش آنها، مأمور مى شود نیمه شب با بنى اسرائیل از مصر کوچ کند.
اما هنگامى که به نزدیک دریا (شط عظیم نیل) مى رسد، ناگاه متوجه مى شوند فرعون و لشگرش آنها را از پشت سر تعقیب مى کنند، اضطراب و وحشت سراسر وجود بنى اسرائیل را فرا مى گیرد.
از پیش رو دریا و از پشت سر، لشگر نیرومند فرعون که تاب مقاومت با آن را ندارند، در اینجا است که موسى(علیه السلام) مأموریت پیدا مى کند «عصا» را به دریا بزند، راه هاى متعددى از دل دریا گشوده مى شود، و جمعیت بنى اسرائیل به سلامت از دریا مى گذرند، از آن طرف لشگر مخالف که همچنان آنها را تعقیب مى کردند همه به وسط دریا مى رسند، آب ها به هم مى پیوندند، و همگى هلاک مى شوند.
جسدهاى مرده لشکریان فرعون، روى آب ها قرار مى گیرند، و جمعیت بنى اسرائیل با چشم خویش مى بینند دشمن به چه روزى افتاده است؟.
این حالت اضطراب و وحشت، و آن نجات، هر دو درخور دقت است، که آنها را با هم مقایسه کنند و خدا را شکر گویند.
قرآن، مى خواهد به یهودیان بگوید: من که نسبت به شما این مقدار لطف کردم و شما را از آن وحشت و اضطراب رهائى بخشیدم، چرا با پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)(فرستاده من) و دستورات او مخالفت مىورزید؟
در ضمن این آیه، درسى است براى انسان ها که اگر در زندگى به خدا تکیه کنند، به آن نیروى بى زوال، اعتماد داشته باشند، و در مسیر صحیح از هیچ گونه کوشش و تلاش باز نایستند، در سخت ترین دقائق، خداوند یار و مدد کار آنها است.
1 ـ از جمله سوره «اعراف»، آیه 136 ـ «انفال»، آیه 54 ـ «اسراء»، آیه 103 ـ «شعراء»، آیات 63 و 66 ـ «زخرف»، آیه 55 و «دخان»، آیه 17 به بعد.
2 ـ شرح بیشتر درباره این جریان را (در جلد سیزدهم، صفحه 256) ذیل آیه 77 به بعد سوره «طه» مطالعه فرمائید.
......................
تفسیر نمونه
