چرايي اختصاص حمد به خداوند
«اَلْحَمْدُ لِله» يعني تمامي حمدها و ثناها و ستايش ها از آنِ خداوند سبحان است. پرسشي که در اينجا مطرح مي شود اين است که با اين حساب، حمد و ثنايي که براي غيرخداوند و آفريدگان صورت مي گيرد به چه معناست و چگونه ميتوان بين حمد به غيرخداوند و انحصار آن به خداوند در عبارت «اَلْحَمْدُ لِله» به اجماع رسيد؟
نخستين پاسخي که مي توان به اين پرسش داد اين است که به طور کلي در کنار جمال و کمالِ آفريدگان و ماسِويالله، زوال و نقصان نيز وجود دارد و هيچ آفريده اي نيست که همه وجودش جمال و کمال بوده و سراسر، شايسته حمد و ستايش باشد. از طرفی از ويژگي هاي ذاتي ممکنات، فقر و حاجت است و همه آفرينش در زوال و نقصان مشترک اند؛ حتي انبيا و اوليا و معصومين: نيز که کاملترين آفريدگان اند و عيوب ديگر انسان ها در ايشان نيست، نيازمند و محتاج اند و گرچه در اوج كمال انساني سير مي كنند؛ درنهايت مخلوق اند و سرانجام، كالبد تهي خواهند كرد و اين خود، بهترين دليل بر نقص و زوال ايشان است.
اما تنها وجودي كه نقصان در او راه ندارد، حضرت سبحان است. او بي نيازِ مطلق است و ذات و صفات او همه مَظهر و مُظهرِ كمال است و وجود سرمدي او از تغيير و تغيّر به دور:
آنچه تغيّر نپذيرد تويي
وآنکه نمرده است و نميرد تويي
ما همه فاني و بقا بس تو راست
ملک تعالي و تقدّس تو راست
منبع : بخش هایی از کتاب مشکاة، جلد1، تفسیر سوره مبارکه حمد، استاد و مفسّر دکتر محمد علی انصاری