اغلب مؤسسات قرآنی صرفاً در حوزه آموزش عمومی شامل روخوانی، روان‌خوانی، تجوید و ... فعالیت دارند و به نظر نمی‌رسد با این روند، بتوانیم مدعی استقرار گفتمان قرآنی در جامعه باشیم، حال که بیش از دو دهه از فعالیت مؤسسات قرآنی می‌گذرد، شاید نیاز به بازتعریف باشد. در خصوص این موضوع نظر حجت‌الاسلام حجت مجیدی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های مردمی فرهنگی قرآن و عترت خراسان رضوی را جویا شدیم.

حجت‌الاسلام مجیدی در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه فعالیت‌های قرآنی متناسب با نیاز مخاطب و جامعه قرآنی ارائه نمی‌شود، گفت: فعالیت‌ها باید جنبه متفاوتی به خود بگیرد. در چهل‌سالی که از انقلاب گذشته است، فعالیت‌ها حول محور جلسات قرآن شکل گرفته است؛ اما رشدی که متناسب با نیاز جامعه باشد هنوز ایجاد نشده است. حتماً باید اهداف و آیین‌نامه‌ها بازنگری شوند؛ اما اینکه چه زمانی این اتفاق بیفتد، بحث دیگری است. هم‌اکنون برخی از اداره‌ها و قرآنیان شروع به پایش مؤسسات قرآنی در سطح کشور کرده‌اند، اما شاید هم‌اکنون زمان مناسبی برای پایش نباشد. در حال حاضر باید نظام انگیزشی را در مؤسسات، مدیران و فعالان قرآنی ایجاد کنیم.

اتحادیه واحد کشوری، مجری بازتعریف اهداف باشد

وی افزود: بهترین نهادی که می‌تواند این بازتعریف را انجام دهد، اتحادیه واحد کشوری است، اگر قرار باشد دستگاه حکومتی این کار را انجام دهد، بر اساس یکسری خط‌کشی‌‌ها، موازین و پارامترهای قانونی کار را انجام می‌دهند؛ اما طبیعتاً دایره تغییر و تحول در اتحادیه کشوری، چون مردمی است به مراتب گسترده‌تر از دستگاه‌های دولتی است. رشد مضاعفی که در نهادهای مردمی نیز صورت می‌گیرد به مراتب از دستگاه‌های دولتی و نظارتی بالاتر است. دستگاه‌های دولتی، وظیفه ذاتی‌شان یعنی نظارت را انجام دهند، اما تغییرات را به اتحادیه کشوری بسپارند که بتوانند با همفکری و هم‌اندیشی با فعالان قرآنی در سطح کشور به یک الگو و سیستم مناسبی برسند که با تأیید آن، فعالیت‌های جدید بهتر صورت گیرد.

مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های مردمی فرهنگی قرآن و عترت خراسان رضوی گفت: در ابتدا باید نظام فکری مدیران و فعالان مؤسسات، آرام باشد. در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا به شدت متضرر شده‌اند. قبل از این موضوع مقدماتی را برای پیشرفت فعالیت‌‌‌های فیزیکی، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خودشان انجام داده‌ بودند و حالا با این وضعیت، انگیزه‌شان را از دست داده‌اند. وقتی جنگی شروع می‌شود باید سعی کنیم سنگرها را حفظ کنیم، هم‌اکنون سنگرهای قرآنی ـ مردمی در حال از بین رفتن است. در استان خودمان با یک سوم مؤسسات، فعالیت‌ها را ادامه می‌دهیم.

وی اظهار کرد: برنامه‌هایی که دارالقرآن کشور برای هر مؤسسه تعریف کرده را چندین بار برای مؤسسات توضیح داده‌ایم، اما چون موقع گرفتن مجوز، توجیه نشده‌اند که چه کارهایی را می‌توانند و باید انجام دهند، متأسفانه یک عده در کشور از این زمینه سوء‌استفاده کرده و وارد حوزه کودک شده و درآمدهای کلانی کسب کردند، عده‌ دیگری نیز ترغیب شدند تا برای درآمدزایی به این سمت و سو بروند. الان بهترین موقعیت برای توجیه افراد باقی‌مانده و آما‌ده‌سازی آن‌ها برای فعالیت‌های به‌روزتر و جامع‌تر است.

مجیدی ادامه داد: سال گذشته یک دوره توانمندسازی برای مدیران و مربیان در سطح استان برگزار کردیم. تمام هدفمان در آن دوره که استقبال خوبی نیز از آن شد، این بود که مؤسسات به این سطح از آگاهی برسند که کارشان فقط روخوانی، روان‌خوانی و ... نیست و اهداف بلندتر و بیشتری در انتظارشان هست. از بین مواردی که در دارالقرآن کشور تصویب شده بود که بیش از ۸۰ مورد بود، ۲۰ مورد را مورد ارزیابی قرار دادیم که می‌توانیم در سه سطح کودک، نوجوان، جوان و خانواده طبقه‌بندی کنیم. اصرار داریم مؤسساتمان به سمت کارهای استارتاپی و نوآورانه حرکت و از فضای مجازی بیشتر و بهتر استفاده کنند، بحث رسانه و سواد رسانه را جدی بگیرند، اینها ظرفیت‌هایی است که باید در مؤسساتمان ایجاد کنیم. طبیعتاً با این وضعیت، مؤسسات پاسخگوی نیاز پنج سال آینده کشور نخواهند بود و حتماً باید خودشان را به‌روزرسانی کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که مؤسسات چقدر در تحقق اهداف تعیین شده موفق بوده‌اند؟ گفت: اگر بخواهم به مؤسسات استانمان امتیاز بدهیم، در مجموع از ۲۰، ۱۲ می‌دهم. در استان ظرفیت‌های بالایی داریم. دستگاه‌های نظارتی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی که بازوهای نظارتی مؤسسات مردمی هستند، کارشان را به‌صورت دقیق‌تر انجام دهند و روی نظارت و رصد مؤسسات متمرکز باشند، مؤسسات نیز با کمک جلسات هم‌اندیشی و توانمندسازی خود را به سطح اقناع مخاطب برسانند.

فعالیت‌های قرآنی به سمت اشتغال‌زایی حرکت کند  

حجت‌الاسلام مجیدی با اشاره به مؤسساتی که در این شرایط انعطاف از خود نشان داده‌اند و متناسب با شرایط پیش رفته‌اند، گفت: در استانمان حدود ۱۰ مؤسسه هستند که تحت هر شرایطی از دیگران جلوتر بوده‌اند. دلیل موفقیت این مؤسسات آن است که خود را وقف کارهای قرآنی کرده‌اند، یعنی زندگی و سرمایه اقتصادی، انسانی و اجتماعی‌ و الگویی‌شان را وقف فعالیت‌های قرآنی کرده‌اند. تمامی مؤسسات یکسری سرمایه‌های اجتماعی دارند و اگر آن‌ها را به سطحی برسانیم که از این فرصت استفاده کنند یقیناً نتایج بهتری برای مردم جامعه خواهد داشت. در حوزه اشتغال مشکل داریم؛ بنابر این فعالیت‌های قرآنی می‌تواند به سمت اشتغالزایی حرکت کند و فعالیت‌های جانبی‌ را نیز انجام دهند تا پاسخگوی نیازهای مخاطبانشان باشند.

وی ادامه داد: البته در حال حاضر نیز چنین مؤسساتی در کشور هستند، اشتغالزایی به معنایی که در بحث صنعت و معدن رصد می‌شود، مورد نظر نیست، بلکه به این معنی که شخص به واسطه فعالیتی که انجام می‌دهد به سطحی از رضایت در زندگی برسد. می‌توان فعالیت‌هایی را تعریف، ایجاد و حمایت کرد. در بحث اشتغال‌زایی، مؤسسات قرآنی می‌توانند به‌طور مثال یک مجموعه فروشگاهی را ایجاد کنند و در حالی که به رفع مشکلات معیشتی مردم کمک می‌کنند، تمام سود و آورده‌های مالی‌ را نیز صرف مؤسسه کنند. در بحث قرآن نباید از حکومت کمک بگیریم. وقف‌های زیادی در حوزه قرآن داریم که اگر احیا شوند بسیاری از مؤسسات نیز احیا می‌‌‌شوند. افراد خیری در سطح کشور داریم که اگر توجیه شوند و احساس وظیفه کنند بسیار در بخش قرآنی مؤثر واقع خواهند شد. بخش‌های مردمی در امورات قرآنی بسیاری از مشکلات را حل کرده‌اند. با توجه به وضعیتی که در سطح کشور داریم، نیاز داریم در هر مؤسسه‌ای بخش IT وجود داشته باشد و خود این مسئله حرکت به سمت اشتغال‌زایی است.

مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های مردمی فرهنگی قرآن و عترت خراسان رضوی، اظهار کرد: قبل از شیوع کرونا، بحث پایش را با خوداظهاری مؤسسات آغاز کرده بودیم. ۸۰ درصد مؤسسات، در این خوداظهاری ثبت نام کردند که یکی از پارامترهای آن، بحث خلاقیت‌ها بود، اگر قرار باشد مؤسسات دوباره جان بگیرند، آیتم‌های دیگری نیز نظیر سواد رسانه، روابط اجتماعی، مهارت ارتباطی و مهارت مدیریت، حل مسئله و مدیریت بحران باید در این پایش و خوداظهاری مد نظر قرار گیرد. از همه مهم‌تر اینکه از وضعیت حقوقی و حقیقی مؤسسات آگاهی کامل داشته باشند. بسیاری از مؤسسات، مجوز را اخذ کرده‌اند، اما از مسائل حقوقی مؤسسه اطلاع کافی ندارند، وقتی در جریان پرداخت مالیات یا لزوم خوداظهاری قرار می‌گیرند به نظر می‌رسد اطلاع چندانی از این مسائل ندارند.

وی در پایان سخنانش با بیان اینکه از مدیران مؤسسات در تمامی کشور دو خواهش دارم، گفت: اول اینکه نیروهای حکومتی در کشور، مثل سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وظیفه ذاتی‌ خود که همان نظارت است، انجام دهند و غیر از نظارت، به هیچ عنوان مداخله‌ای در امور مؤسسات قرآنی ـ مردمی انجام ندهند و این کارها را به‌صورت متمرکز به اتحادیه کشوری واگذار کنند، دوم اینکه مؤسسات قرآنی از فرصت‌هایی که کرونا ایجاد کرده، برای توانمندسازی خودشان و مربیانشان، استفاده کنند، برای به‌‌روز کردن طرح و برنامه‌هایشان، از این فرصت استفاده و خودشان را برای کارهای قوی‌تر به‌روز کنند. اگر مؤسسات ایده‌ و برنامه‌ای دارند که می‌تواند گره‌گشای مؤسسات دیگر باشد، آن را به اتحادیه استانی و کشوری پیشنهاد بدهند تا از ظرفیت عقلایی تمامی مؤسسات و مدیران برای برطرف کردن مشکلات مؤسسات استفاده شود.