شرح آیات 8 و 9 سوره مبارکه آل عمران

8- رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ

9- رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ

8- (راسخان در علم، مى گویند:) «پروردگارا! دلهایمان را، بعد از آن که ما را هدایت کردى، (از راه حق) منحرف مگردان; و از سوى خود، رحمتى بر ما ببخش، زیرا تویى بخشنده!

9- پروردگارا! تو مردم را براى روزى که تردیدى در آن نیست، جمع خواهى کرد; زیرا خداوند از وعده خود تخلّف نمى کند. (ما به تو و رحمت بى پایانت، و به وعده رستاخیز و قیامت ایمان داریم.)»

رهائى از لغزش ها

از آنجا که آیات متشابه و اسرار نهانى آن، ممکن است لغزشگاهى براى افراد گردد، و از کوره این امتحان، سیه روى درآیند، راسخون در علم و اندیشمندان با ایمان، علاوه بر به کار گرفتن سرمایه هاى علمى خود در فهم معنى این آیات، به پروردگار خویش پناه مى برند.

دو آیه مورد بحث که از زبان راسخون در علم، مى باشد روشنگر این حقیقت است، آنها مى گویند: «پروردگارا! دلهاى ما را بعد از آن که ما را هدایت نمودى، منحرف مگردان! و از سوى خود رحمتى بر ما ببخش; زیرا تو بسیار بخشنده اى»! (رَبَّنا لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهّابُ).

بسیارند دانشمندانى که غرور علمى، آنان را از پاى در مى آورد و یا وسوسه هاى شیاطین و هواى نفس، آنها را به بیراهه ها مى کشاند، اینجا است که باید خود را به خدا سپرد و از او هدایت خواست.

حتى در بعضى از روایات آمده است: شخص پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) نیز خود را به خدا مى سپرد، و بسیار این دعا را تکرار مى کرد: یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِى عَلى دِیْنِکَ: «اى کسى که دل ها را مى گردانى قلب من را بر دین خودت ثابت بدار»!(1)

* * *

و از آنجا که عقیده به معاد، و توجه به روز رستاخیز، از هر چیز براى کنترل امیال و هوس ها مؤثرتر است، راسخون در علم به یاد آن روز مى افتند، و مى گویند: «پروردگارا! (ما ایمان داریم!) تو مردم را در آن روزى که تردیدى در آن نیست، جمع خواهى کرد; زیرا خداوند از وعده خود تخلف نمى کند» (رَبَّنا إِنَّکَ جامِعُ النّاسِ لِیَوْم لا رَیْبَ فیهِ إِنَّ اللّهَ لا یُخْلِفُ الْمیعادَ).

و به این ترتیب، از هوا و هوس ها و احساسات افراطى که موجب لغزش مى گردد، خود را بر کنار مى دارند.

آرى، این گونه افراد هستند که: مى توانند آیات خدا را آن چنان که هست بفهمند و از انحراف در امان بمانند (در حقیقت آیه اول اشاره به ایمان کامل آنها به مبدأ است، و آیه دوم اشاره به ایمان راسخ آنها به معاد).

* * *

1 ـ «الأمالى سیّد مرتضى»، جلد 2، صفحه 2، کتابخانه آیت اللّه مرعشى نجفى، طبع اول، 1325 هـ ق ـ «مسند احمد»، جلد 3، صفحه 112 و 257 و جلد 6، صفحه 91، 251، 294، 302 و 315 ـ «سنن ترمذى»، جلد 3، صفحه 304 و جلد 5، صفحه 199، دار الفکر بیروت، 1403 هـ ق، طبع دوم ـ «سنن کبراى نسائى»، جلد 4، صفحه 414 و جلد 6، صفحه 83، دار الحأمون للتراث، دار الثقافة العربیة ـ «درّ المنثور»، جلد 2، صفحه 8، دار المعرفة، طبع اول، 1365 هـ ق.

.............................

تفسیر نمونه