با پیروزی انقلاب اسلامی که به باور بسیاری، انقلابی قرآنی بود، فعالیت‌های قرآنی نیز برای خود تعریفی ویژه یافت. نهادها و سازمان‌های قرآنی دولتی و غیردولتی طی این چهار دهه ایجاد شدهkn و هر کدام به نحوی سهمی در اجرای فعالیت‌های قرآنی پیدا کردند.
اجرای برنامه‌های قرآنی در موسم حج با اهدافی چون زدودن شبهات و تهمت‌هایی مانند عدم پرداخت شیعیان به قرآن در نظر گرفته شد و هر سال کاروانی از جمهوری اسلامی ایران شامل قاریان، حافظان، گروه‌های تواشیح و ... با عنوان کاروان نور به سرزمین وحی اعزام می‌شوند و یکی از چهره‌های قرآنی عضو کاروان، سرپرستی گروه را برعهده می‌گیرد.
امسال با توجه به شیوع بیماری کرونا در جهان، کاروان قرآنی نور نیز اعزام نشد و مناسک تنها با حضور محدود حجاج عربستانی همراه با رعایت شدید تدابیر بهداشتی انجام خواهد شد. یکی از موضوعاتی که در چنین مواقعی مطرح می‌شود این است که چه جایگزینی برای اجرای برنامه‌ها و طرح‌های قرآنی در ایام تعطیلی یا محدودیت مراسم حج می‌توان در نظر گرفت؟
سعید رحمانی، قاری و داور مسابقات بین‌المللی، که سرپرستی کاروان قرآنی نور در سال ۹۰ را برعهده داشته است در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در رابطه با برنامه‌های این کاروان و نیز چگونگی برقراری ارتباط با عالم اسلام از طریق انوار الهی قرآنی کریم به ویژه در ایام محدودیت مناسک حج اظهار کرد: ترکیب اعضای کاروان قرآنی نور و نیز برنامه‌های کاروان در آن سال نوعی تحول کیفی و کمی را به زعم همه دوستانی که سال‌‌های قبل و حتی بعد از آن در قالب این کاروان به سرزمین وحی سفر کردند، ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه مسئولان فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری نیز در آن سال به این موضوع صحه گذاردند، افزود: البته این تحول تقریباً از یکی دو سال قبل و بیشتر بر روی چینش و ترکیب اعضای کاروان آغاز شده بود و سعی می‌شد که ترکیب اعضایی که برای کاروان انتخاب می‌شدند، حتی‌المقدور شامل افراد جوان‌تری باشد که این ترکیب جوان در کنار اساتید و پیشکسوتان قرآنی موجبات ایجاد چنین تحولی را فراهم کرد.
رحمانی در رابطه با سرچشمه‌های این تحول و نیز اجرای برنامه‌های تأثیرگذار قرآنی در موسم حج، به بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی که فرمودند «فعالیت قرآنیان، فعالیتی راهبردی است» اشاره و بیان کرد: بنده به شخصه عمق و ژرفای این سخن گهربار را در سفرهای متعددی که برای امر تبلیغ به کشورهای مختلف داشتم، دریافتم و در آن سالی نیز که توفیق داشتم تا در کسوت سرپرست کاروان قرآنی نور در مراسم حج حضور پیدا کنم، به شکل محسوس‌تری به این مطلب پی بردم.
این داور مسابقات بین‌المللی قرآن کریم تصریح کرد: با توجه به فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه، قرآنیان ما این ویژگی مهم را دارند تا تبدیل به ظرفیتی تأثیرگذار برای جمهوری اسلامی شوند که این ویژگی نیز ظرفیتی استراتژیک است. فعالیت اعضای کاروان قرآنی نور این ظرفیت را دارد تا بسیاری از فضاها و مسمومیت‌های تبلیغاتی که علیه ما وجود دارد و حتی بسیاری از موانع فرهنگی و دیپلماسی ما را از میان بردارد.
رحمانی افزود: تلاوت‌ها و برنامه‌های قرآنی اعضای کاروان در مناسک حج به گونه‌ای، زمینه را برای آغاز فعالیت‌های فرهنگی و وحدت‌بخش فراهم می‌کند. هنگامی که در این مراسم کلام وحدت‌بخش قرآن به میان می‌آید و فرقه‌های مختلف اسلامی از نزدیک مشاهده می‌کنند که ما نیز به عنوان مسلمان شیعه ایرانی هیچ تفاوتی با آن‌ها نداریم و حتی در بسیاری از زمینه‌ها از ایشان جلوتر هستیم، عملا فضای مسمومی که طی سالیان سال و با تبلیغات فراوان علیه شیعیان و ایران اسلامی ایجاد کرده بودند، فراموش می‌کنند.
وی با بیان اینکه تلاوت قاریان ایرانی در مناسک حج باعث می‌شود که زمینه برای آغاز تبادلات فرهنگی، اعتقادی و سیاسی جمهوری اسلامی با دیگر ملل مسلمان فراهم شود، گفت: البته مسئولانی که کاروان قرآنی نور را مهیا و اعزام می‌کنند نیز باید نکاتی را مد نظر داشته باشند تا تأثیرات فعالیت این کاروان دوچندان شود. برگزاری دوره‌هایی نظیر فلسفه مناسک و اعمال حج و نیز ترسیم مقتضیات سیاسی و بین‌المللی حج برای اعضای کاروان، آگاهی‌بخشی از ظرفیت عظیم کلام‌الله مجید در ایجاد وحدت بین مسلمین و ارائه نکات مربوط به حفظ سلامت جسمی و روحی اعضای کاروان از جمله مسائلی است که مسئولان باید بدان توجه ویژه داشته باشند.
این داور مسابقات بین‌المللی قرآن کریم ادامه داد: یک از فعالیت‌های مهمی که در موسم حج سال ۹۰ انجام شد، ظرفیت‌سنجی و ظرفیت‌سازی برای انجام فعالیت‌های کاروان بود. طبق این برنامه علاوه بر سنجش ظرفیت اعضا برای انجام برنامه‌های قرآنی مختلف، به این موضوع نیز پرداختیم که در مکان‌های مختلف چه فعالیت‌هایی را می‌توانیم انجام دهیم. برای مثال یکی از ظرفیت‌هایی که در آن سال ایجاد کردیم، حضور اعضای کاروان در محافل قرآنی شیعیان مدینه منوره بود که هم در مسجد شیعیان و هم در محافل ویژه آن‌ها حاضر شده و برنامه قرآنی اجرا می‌کردند.
رحمانی اظهار کرد: همچنین، اعضای کاروان در محافل قرآنی به نام «احناف» که مربوط به حنفی‌‌مذهب‌های مدینه بود نیز شرکت می‌کردند که این مسئله با وجود محدودیت‌هایی که دولت عربستان ایجاد کرده بود، با نوعی زیرکی و تدبیر خاص برگزار و باعث ایجاد ارتباط چهره به چهره و فضایی بسیار صمیمی میان ما و دیگر مسلمانان از فرقه‌های مختلف اسلامی می‌شد.
وی با بیان اینکه در این سفر بازدیدهای رسمی و غیر رسمی نیز از مراکز قرآنی مکه و مدینه داشتیم که بسیار تأثیرگذار بود، افزود: نحوه فعالیت این مراکز بسیار تأمل‌برانگیز و تأثیرگذارتر بود که نشان از اهتمام بسیار فراوان ایشان در امور مربوط به قرآن کریم از جمله چگونگی ضبط صوت تلاوت قاریان و در نظر گرفتن جلوه‌های ویژه صوتی برای آن داشت که می‌توانیم از این‌گونه ظرفیت‌های تأثیرگذار در تولید و پخش تلاوت قرآنیان کشور به خوبی در رسانه ملی استفاده کنیم.
این داور مسابقات بین‌المللی قرآن کریم بیان کرد: یکی از بهترین خاطراتی که از موسم حج سال ۹۰ به یاد دارم، زمان‌هایی بود که اعضای کاروان قرآنی نور در مدینه و مکه به ویژه در مسجدالحرام به اجرای تلاوت و برنامه‌های قرآنی می‌پرداختند. این برنامه‌ها چنان تأثیرگذار بود که فضای مسمومی که دستگاه استکبار علیه شیعیان و جمهوری اسلامی ایجاد کرده بود، کاملا خنثی می‌کرد. استقبال فراوانی که مسلمانان سایر کشورهای اسلامی از تلاوت‌های فردی و جمعی اعضای کاروان داشتند، نشان از این مسئله داشت.
رحمانی تصریح کرد: هنگامی چنین صحنه‌هایی ایجاد می‌شد، فضا به شکلی آماده و مهیا بود که مسلمانان دیگر کشورها و حتی حنفی‌مذهب‌ها اظهار ارادت و مودت می‌کردند و اذعان داشتند که ما سالیان سال در فضایی بودیم که چهره دیگری از شما برای ما ترسیم کرده بودند که این دیوار بی‌اعتمادی که به واسطه این تبلیغات منفی ایجاد شده بود، با این برنامه‌هایی که اعضای کاروان اجرا کردند، فروریخت.
وی با اشاره به تأثیر بسیار زیاد برنامه‌های کاروان قرآنی نور، عمق سخن گهربار مقام معظم رهبری در مورد فعالیت راهبردی قرآنیان را تداعی می‌کند، گفت: می‌توان با درک صحیح از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی و تأثیر فعالیت‌هایی همچون برنامه‌های کاروان قرآنی نور، ایده ایجاد و توسعه صنعت توریسم یا «گردشگر قرآنی» را مطرح کرد. امروز فضاها و ظرفیت‌هایی در کشور ما وجود دارد که می‌توانیم از آن‌ها برای حرکت در مسیر توریسم قرآنی استفاده کنیم.
این داور مسابقات بین‌المللی قرآن کریم با بیان اینکه گردشگر قرآنی باید به جلسات و محافل قرآنی ما ورود کند، تصریح کرد: از این طریق می‌توانیم بسیاری از نکات و برنامه‌های فرهنگی را، که تبادل آن‌ها از راه‌های دیگر بسیار سخت و مشکل است، به راحتی به دیگران ارائه دهیم. همچنین، با استفاده از این روش می‌توان مسائل قرآنی و حتی تفکرات اعتقادی و انقلابی خود که برگرفته از آیات الهی قرآن کریم است به مسلمانان سایر ملل منتقل کرد.
رحمانی اظهار کرد: امروز باید از ظرفیت‌های قرآنی برای ایجاد وحدت در جهان اسلام نه تنها در قالب مراسم حج، بلکه در مقاطع مختلف بهره گیریم؛ چراکه ممکن است همانند امروز شرایطی ایجاد شود که برای مثال به دلیل شیوع بیماری کرونا موقعیت حضور در مراسم حج برای ما فراهم نباشد. اگر بتوانیم از ظرفیت وحدت‌آفرین قرآن از طریق توریسم قرآنی که چه به صورت حضوری و چه به صورت غیرحضوری و بهرهگیری از فضای مجازی امکان‌پذیر است، به خوبی استفاده کنیم، می‌توانیم به نتیجه مطلوب دست پیدا کنیم.
وی بیان کرد: راه یافتن به جلسات قرآنی کشورهای مختلف و تعاملاتی که به صورت زنده در فضای مجازی انجام می‌شود، یکی از برنامه‌هایی است که می‌توان در قالب گردشگر قرآنی بدان پرداخت. البته امروز برخی از اساتید قرآنی کشور به صورت خودجوش و محدود اقدام به ایجاد چنین ارتباطاتی کرده‌اند که کافی نیست. این مسئله باید از سوی حاکمیت به صورت فرآیندی و همراه با ارائه طرحی جامع و زمان‌بندی شده پیگیری شود تا تأثیرگذاری کافی خود را در رابطه با اهداف در نظر گرفته شده داشته باشد.
این مدرس قرآن با بیان اینکه با ایجاد چنین بستری که در سایه نور قرآن فراهم می‌شود، زمینه برای ارتباطات و تعامل با سایر مسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی به خوبی فراهم خواهد شد، گفت: نور آیات الهی قرآن کریم و ماهیت آن چنان تأثیری دارد که مسیر سختی که برای بسیاری از ارتباطات فرهنگی، سیاسی و ... وجود دارد و شاید برای برقراری آن‌ها هزینه‌های بسیار زیادی نیز لازم باشد، بسیار سهل و راحت می‌شود.
وی در پایان با بیان اینکه تمامی این مسائل نشانگر عمق فرمایش حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد فعالیت راهبردی قرآنیان کشور است، تصریح کرد: جامعه قرآنی کشور، مسئولان فرهنگی و حاکمیت ما باید این فرمایش را سرلوحه کار خود قرار دهند و به‌ویژه در امر قرآن کریم تصمیمات راهبردی اتخاذ کنند.
