شیخ علی بن هلال جزائری، زاهد و متقی و جامع المعقول و المنقول بوده است استاد روایت ابن فهد حلی است و بعید نیست كه استاد فقه او نیز هم او باشد می گویند در عصرخودش شیخ الاسلام و رئیس شیعه بوده است محقق کرکی شاگرد او بوده و او را به اوصاف فقاهت و شیخ الاسلامی ستوده است ابن ابی جمهور احسائی نیز فقه را نزد اوتحصیل كرده است [۱] .
زندگی نامه
او یكی از بزرگان فقهای امامیه در قرن دهم می باشد كه در معارف معقول ومنقول یكتای عصر خویش بوده و در روزگار خویش ریاست مذهبی و فقهی شیعه به او منتهی گردیده است.
او یكی از معروف ترین مشایخ روایتی فقها و بزرگان دین می باشد كه نام او درسلسله اجازات اغلب بزرگان فقاهت و روایت دیده می شود فقیه ناموری مانند محقق کرکی (متوفی ۹۴۰ ه ق) و ابن ابی جمهور احسائی و جمعی از اكابر و بزرگانی از مكتب فقهی او برخاسته اند.
محقق نامبرده در سال ۹۰۹ او را به عنوان «شیخ الاسلامی» و فقیه اهل بیت (ع) بودن می ستاید و ابن ابی جمهور نیز كه فقه، اصول فقه و منطق، و بالخصوص تهذیب القواعد، و قسمتی از مختلف علامه را از وی كسب فیض نموده است و معترف است كه با كثرت اساتید و مشایخ خویش، تنها به پاس عظمت و جلالت قدر استادش ابن هلال، به ذكر نام وی كفایت می كند و دیگر اساتید خویش را به احترام و عظمت نام او یاد نمی كند [۲] .
او یكی از علمای معاصر شاه اسماعیل اول، سرسلسله سلاطین صفویه بوده است.
گفتار دانشمندان درباره او
گفتار صاحب روضات
«او یكی از مشایخ اجازه امامیه و یكی از بزرگان مورد احترام و تجلیل مامی باشد جماعت كثیری از او روایت كرده اند، مانند: شیخ محمد بن ابی جمهوراحسائی، شیخ عز الدین آملی، شیخ بزرگوار ابراهیم بن حسن وراق، محقق نامدار محمد بن سلطان حسین اصفهانی، و محقق ثانی» [۳] .
گفتار صاحب امل الامل
«شیخ زین الدین علی بن هلال جزائری، فاضل متکلم و عالم بزرگواری است و كتابی به نام «الدر الفرید فی التوحید» در علم کلام دارد و از شیخ احمد بن فهد روایت می كند و از او هم شیخ علی بن عبدالعالی میسی کرکی روایت می كند او دربرخی از اجازات خویش مدح و ثنا كامل در مورد او به كار برده است، از آن جمله می گوید: او شیخ الاسلام، و فقیه اهل البیت (علیهم السلام) در عصر خویش بوده است» [۴] .
گفتار صاحب ریاض
ملا عبداللّه افندی اصفهانی نیز پس از نقل گفتار صاحب امل الامل او را ستوده و اضافه كرده است:.
«او تالیفات دیگری نیز دارد و من در سجستان (سیستان) با خط برخی ازعلما تالیف او را دیده ام و كتاب فوق (الدر الفرید) بسیار پرفایده است و آن ازتالیفات علی بن محمد بن هلال جزائری است و ظاهرا لفط محمد اشتباه باشد».
ولی لفظ محمد اضافه و سهو نیست، بلكه پدر او محمد بوده است و اینكه علی بن هلال گفته می شود، به علت اشتهار جدش یا امتیاز تشخصی است كه در لفظ هلال وجود دارد و می تواند او را مشخص تر از علی بن محمد نشان دهد» [۵] .
رحلت
وفات او در سال ۹۳۷ ه ق در نجف رخ داد و عمر او نزدیك به ۷۰ سال بوده است [۶]
پانویس
۱.مطهری،مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، ص ۹۰ .
۲.. ریحانه الادب، ج ۱، ص ۴۰۷، چاپ تهران، اقبال.
۳.. روضات، ج ۴، ص ۳۵۶.
۴.شیخ حر عاملی، امل الامل، ج ۲، ص ۲۱۰.
۵.جمعی از نویسندگان، ریاض العلماء،ج۴،ص۲۸۱ .
۶.. ریحانه الادب، ج ۱، ص ۴۰۷.
...............
ویکی فقه
