شرح آیات 38 لغایت 42 سوره مبارکه شعرا
38فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِیقاتِ یَوْم مَعْلُوم
39وَ قِیلَ لِلنّاسِ هَلْ أَنْتُمْ مُجْتَمِعُونَ
40لَعَلَّنا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِنْ کانُوا هُمُ الْغالِبِینَ
41فَلَمّا جاءَ السَّحَرَةُ قالُوا لِفِرْعَوْنَ أَ إِنَّ لَنا لاَ َجْراً إِنْ کُنّا نَحْنُ الْغالِبِینَ
42قالَ نَعَمْ وَ إِنَّکُمْ إِذاً لَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ
ترجمه:
38 ـ سرانجام ساحران براى وعده گاه روز معینى جمع آورى شدند.
39 ـ و به مردم گفته شد: «آیا شما نیز (در این صحنه) اجتماع مى کنید؟.
40 ـ تا اگر ساحران پیروز شوند، از آنان پیروى کنیم»؟!
41 ـ هنگامى که ساحران آمدند، به فرعون گفتند: «آیا اگر ما پیروز شویم; پاداش مهمى خواهیم داشت»؟
42 ـ گفت: «آرى، و در آن صورت شما از مقربان خواهید بود»!
تفسیر:
ساحران از همه جا گرد آمدند
در این آیات، صحنه دیگرى از این داستان پر ماجرا نشان داده مى شود:
به دنبال پیشنهاد اطرافیان فرعون، جمعى از مأموران زبده به شهرهاى مختلف «مصر» روان شدند و در هر جا ساحران ماهر را جستجو کردند، «سرانجام جمعیت ساحران براى وعده گاه روز معین جمع آورى شدند» (فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِیقاتِ یَوْم مَعْلُوم).
و به تعبیر دیگر، آنها را براى چنان روزى از قبل آماده کردند تا در موعد معین به میدان مبارزه گسیل شوند.
منظور از «یَوْم مَعْلُوم» آنچنان که از آیات سوره «اعراف» استفاده مى شود یکى از روزهاى عید معروف مصریان بوده که موسى(علیه السلام) آن را براى مبارزه تعیین کرد، و هدفش این بود که: مردم فرصت بیشترى براى حضور در صحنه داشته باشند; زیرا اطمینان به پیروزى خود داشت، و مى خواست قدرت آیات الهى، و ضعف فرعون و دستیارانش بر همگان آشکار گردد، و نور ایمان در دل هاى گروه بیشترى بدرخشد.
* * *
از مردم نیز براى حضور در این میدان مبارزه، دعوت شد: «و به مردم گفته شد: آیا شما در این صحنه اجتماع مى کنید»؟! (وَ قِیلَ لِلنّاسِ هَلْ أَنْتُمْ مُجْتَمِعُونَ).
این تعبیر نشان مى دهد: مأموران فرعون در این زمینه بسیار حساب شده کار مى کردند، آنها مى دانستند اگر مردم را اجبار به حضور کنند، ممکن است واکنش منفى نشان دهند; چرا که هر کس فطرتاً از اجبار گریزان است، لذا گفتند: چنان چه تمایل داشته باشید در این جلسه حضور پیدا کنید و قطعاً این طرز بیان، افراد زیادترى را به آن جلسه کشانید.
* * *
و به مردم گفته شد: «هدف این است که اگر ساحران پیروز شوند ـ که پیروزى آنها پیروزى خدایان ما است ـ ما از آنان پیروى کنیم»، و آنچنان صحنه را گرم و داغ نمائیم که دشمن خدایان ما براى همیشه از میدان بیرون رود! (لَعَلَّنا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِنْ کانُوا هُمُ الْغالِبِینَ).
روشن است: وجود تماشاچیان بیشتر که ارتباط و پیوند با یک طرف مبارزه دارند.
هم مایه دلگرمى آنها است و به آنها روحیه مى دهد.
هم سبب مى شود که آنان نهایت کوشش خود را به کار گیرند.
هم در موقع پیروزى توانائى دارند چنان جنجالى بر پا کنند که، حریف براى همیشه منزوى شود.
و هم مى توانند از آغاز مبارزه، در طرف مقابل ایجاد وحشت کنند.
آرى، مأموران فرعون با این امیدها مایل بودند مردم را در صحنه حاضر کنند و موسى نیز حضور چنین جمعى را از خدا مى خواست که بتواند منظور خود را به عالى ترین وجهى پیاده کند.
* * *
اینها همه از یکسو، از سوى دیگر، «هنگامى که ساحران نزد فرعون آمدند و او را سخت در تنگنا دیدند به این فکر افتادند که برترین بهره گیرى را کرده و امتیازهاى مهمى از او بگیرند، به فرعون گفتند: آیا براى ما پاداش قابل ملاحظه اى خواهد بود اگر پیروز شویم» (فَلَمّا جاءَ السَّحَرَةُ قالُوا لِفِرْعَوْنَ أَ إِنَّ لَنا لاَ َجْراً إِنْ کُنّا نَحْنُ الْغالِبِینَ).
* * *
فرعون که سخت در این بن بست گرفتار و درمانده بود، حاضر شد برترین امتیازها را به آنها بدهد، بلا فاصله «گفت: آرى هر چه بخواهید مى دهم، به علاوه شما در این صورت، از مقربان درگاه من خواهید بود»! (قالَ نَعَمْ وَ إِنَّکُمْ إِذاً لَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ).
در واقع فرعون به آنها گفت: شما چه مى خواهید؟ مال؟ و یا مقام؟ من هر
دو را در اختیار شما مى گذارم!.
این تعبیر، نشان مى دهد: قرب به فرعون تا چه حدّ در آن محیط و جامعه داراى اهمیت بوده که او به عنوان یک پاداش بزرگ از آن یاد مى کند، و در حقیقت، پاداشى از این بالاتر نیست که انسان به قدرت مطلوبش نزدیک گردد.
اگر گمراهان، قرب فرعون را برترین پاداش مى شمردند، خدا پرستان آگاه، پاداشى را بالاتر از قرب پروردگار نمى شمرند، حتى بهشت با تمام نعمت هایش را با یک جلوه ذات پاک او، معامله نمى کنند.
به همین دلیل، شهیدان راه «اللّه» که باید برترین پاداش ها را در برابر آن ایثار بزرگشان دریافت دارند، به گواهى قرآن پاداش قرب الهى را مى یابند، و تعبیر «عِنْدَ رَبِّهِمْ» شاهد گویاى این واقعیت است.
و نیز به همین دلیل هر مؤمن پاکدل به هنگام انجام عبادت تنها چیزى را که مى طلبد «قرب الى اللّه» است.
................
تفسیر نمونه
