شرح آیات 80 تا 84 سوره مبارکه اعراف

80وَ لُوطاً إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ أَ تَأْتُونَ الْفاحِشَةَ ما سَبَقَکُمْ بِها مِنْ أَحَد مِنَالْعالَمینَ

81إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ

82وَ ما کانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاّ أَنْ قالُوا أَخْرِجُوهُمْ مِنْ قَرْیَتِکُمْ إِنَّهُمْ أُناسٌیَتَطَهَّرُونَ

83فَأَنْجَیْناهُ وَ أَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ کانَتْ مِنَ الْغابِرینَ

84وَ أَمْطَرْنا عَلَیْهِمْ مَطَراً فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمینَ

ترجمه:

80 ـ و (به خاطر آورید) لوط را، هنگامى که به قوم خود گفت: «آیا عمل بسیار زشتى را انجام مى دهید که هیچ یک از جهانیان، پیش از شما انجام نداده است»؟!

81 ـ آیا شما از روى شهوت به سراغ مردان مى روید نه زنان؟! شما گروه اسرافکار (و منحرفى) هستید»!

82 ـ ولى پاسخ قومش چیزى جز این نبود که گفتند: «اینها را از شهر و دیار خود بیرون کنید، که اینها مردمى هستند که پاکدامنى را مى طلبند (و با ما هم صدا نیستند)»!

83 ـ (چون کار به اینجا رسید،) ما او و خاندانش را رهائى بخشیدیم; جز همسرش، که از بازماندگان (در شهر) بود»

84 ـ و (سپس چنان) بارانى (از سنگ) بر آنها فرستادیم; (که آنها را در هم کوبید و نابود ساخت.) پس بنگر سرانجام کار مجرمان چه شد!

تفسیر:

سرنوشت دردناک قوم لوط

در این آیات، قرآن، صحنه عبرت انگیز دیگرى از سرگذشت پیامبران را بازگو مى کند، و هدف آیات پیشین را تعقیب و تکمیل مى نماید، و آن سرگذشت پیامبر بزرگ خدا «لوط»(علیه السلام) و قوم او است.

این ماجرا در چندین سوره قرآن از جمله سوره «هود»، «حجر»، «شعراء»، «انبیاء»، «نمل» و «عنکبوت» آمده است.

در اینجا در ضمن پنج آیه، به فشرده گفتگوهاى لوط و قومش اشاره شده است و این چنین بر مى آید که در این سوره، تنها هدف این بوده که: عصاره اى از درگیرى هاى این پیامبران و گفتگوهاى آنان با جمعیت هاى سرکش، منعکس گردد، ولى شرح کامل سرگذشت آنان به سوره هاى دیگر قرآن موکول شده است، ما هم به خواست خداوند مشروح سرگذشت این جمعیت را در سوره «هود» و «حجر» خواهیم آورد.

اکنون به تفسیر آیات مورد بحث توجه کنید.

در آیه نخست مى فرماید: «به خاطر بیاورید لوط پیامبر را هنگامى که به قوم خود گفت: آیا شما عمل زشت و ننگینى انجام مى دهید که احدى از جهانیان تا کنون مرتکب آن نشده است»؟! (وَ لُوطاً إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ أَ تَأْتُونَ الْفاحِشَةَ ما سَبَقَکُمْ بِها مِنْ أَحَد مِنَالْعالَمینَ).

اشاره به این که این گناه، علاوه بر این که خود یک عمل زشت و فوق العاده ننگین است، قبل از شما در هیچ قوم و ملتى سابقه نداشته است، و این، زشتى آن را چند برابر مى کند; زیرا پایه غلط و سنّت شوم و وسیله اى براى گناه دیگران در آینده نزدیک و دور خواهد بود.

از این آیه به خوبى بر مى آید که: این عمل زشت، از نظر تاریخى به قوم لوط منتهى مى شود که مردمى بودند، ثروتمند، مرفه، شهوت ران و هواپرست که شرح آن را در ذیل آیات سوره هائى که در بالا اشاره کردیم به خواست خدا خواهیم داد.

* * *

در آیه بعد، گناهى را که در آیه قبل به طور سربسته ذکر شده، تشریح مى کند و مى فرماید: «شما از روى شهوت به سراغ مردان مى روید، و از زنان صرف نظر مى کنید» (إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ).

چه انحرافى از این بدتر و بالاتر که وسیله تولید نسل را که آمیزش زن و مرد است، و خداوند آن را به طور غریزى در هر انسانى قرار داده، رها کنند، و سراغ «جنس موافق» بروند.

کارى که اصولاً بر خلاف فطرت و ساختمان طبیعى جسم و روح انسان و غریزه تحریف نایافته او است و نتیجه اش عقیم ماندن هدف آمیزش جنسى است.

و به تعبیر دیگر، تنها اثرش یک اشباع کاذب جنسى و از بین بردن هدف اصلى، یعنى ادامه نسل بشر مى باشد.

و در پایان آیه، به عنوان تأکید مى فرماید: «شما جمعیت اسراف کارید» (بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ).

یعنى از حدود الهى قدم بیرون گذارده و در سنگلاخ انحراف و تجاوز از مرز فطرت سرگردان شده اید.

ممکن است این جمله اشاره به آن باشد که آنها نه تنها در مورد غریزه جنسى راه اسراف را مى پیمودند، که در همه چیز و همه کار گرفتار چنین انحراف و زیاده روى بودند.

جالب توجه این که: آیه نخست، مطلب را به طور سربسته، و آیه دوم به وضوح بیان مى کند، و این، یکى از فنون بلاغت براى بیان مسائل مهم مى باشد، هر گاه کسى کار بسیار بدى انجام دهد، سرپرست آگاه و بیدارش، براى اهمیت موضوع به او مى گوید: «تو گناه بزرگى انجام داده اى»! و هر چه مى گوید: چه کرده ام؟ باز مى گوید: گناه بزرگى انجام داده اى! سرانجام پرده از روى آن برداشته و آن را تشریح مى کند، این طرز بیان، فکر طرف را تدریجاً آماده مى سازد تا به اهمیت عمل خلاف خویش واقف گردد.

* * *

آنگاه به جواب لجوجانه و غیر منطقى قوم لوط اشاره کرده، مى فرماید: «آنها هیچ گونه جوابى در برابر دعوت این پیامبر خیرخواه، دلسوز و مصلح نداشتند جز این که با خشم و عصبانیت گفتند: لوط و پیروان او را از شهر خود بیرون کنید، که مردمى پاکند و گناه نمى کنند» (وَ ما کانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاّ أَنْ قالُوا أَخْرِجُوهُمْ مِنْ قَرْیَتِکُمْ إِنَّهُمْ أُناسٌیَتَطَهَّرُونَ).

گناهشان چیست؟ گناهشان این است که مردمى پاکند و پاکى کم گناهى نیست!

اینها نه تنها با ما همصدا نمى شوند، که مزاحم ما نیز هستند!

و این جاى تعجب نیست که یک جمعیت آلوده و گناهکار، افراد پاکدامن را به جرم پاکدامنى از خود برانند، آنها چنین افرادى را مزاحم شهوات خویش مى بینند، و نقاط قوت و افتخار چنین پاکدامنانى در نظر آنها نقطه ضعف و عیب به حساب مى آید!

این احتمال نیز در تفسیر جمله «إِنَّهُمْ أُناسٌ یَتَطَهَّرُونَ» وجود دارد، که قوم لوط مى خواستند، این پیامبر و پیروانش را متهم به «تظاهر و ریاکارى» کنند، همان طور که بسیار شنیده ایم و در اشعار خوانده ایم که افراد شراب خوار و آلوده، افراد پاک را به ریاکارى متهم مى کنند، و «خرقه آلوده به شراب خویش» را از «سجاده زاهد» برتر مى شمارند، و این یک نوع تبرئه کاذب است که این آلودگان بدبخت براى خود دست و پا مى کنند.

* * *

با توجه به آنچه در سه آیه فوق بیان شد، هر داور منصفى مى تواند حکم محکومیت چنین قوم و ملتى را صادر کند که در برابر پند و اندرز منطقى و نصیحت و خیرخواهى یک مصلح بزرگ اجتماعى، تنها متوسل به زور و تهدید و تهمت شوند.

لذا در آیه بعد مى فرماید: «چون کار به اینجا رسید ما لوط و پیروان واقعى و خاندانش را که پاکدامن بودند، نجات بخشیدیم جز همسرش که او را در میان قوم تبهکار رها ساختیم; زیرا او از نظر عقیده و آئین و مذهب با آنان هماهنگ بود» (فَأَنْجَیْناهُ وَ أَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ کانَتْ مِنَ الْغابِرینَ).(1)

بعضى گفته اند: کلمه «أَهْل» گر چه معمولاً به خویشاوندان نزدیک گفته مى شود، ولى در آیه بالا به پیروان راستین او نیز اطلاق شده یعنى آنها نیز جزء خانواده او محسوب شده اند.

ولى به طورى که از آیه 36 سوره «ذاریات» برمى آید هیچ کس از قوم لوط جز خانواده و کسان نزدیک او ایمان نیاوردند، بنابراین «اهل» در اینجا به همان معنى اصلى یعنى بستگان نزدیک است.

و از آیه 10 سوره «تحریم» اجمالاً استفاده مى شود که همسر لوط در آغاز زن سربه راهى بود، سپس راه خیانت را پیش گرفت و دشمنان لوط را جرأت بخشید.

* * *

در آخرین آیه، اشاره بسیار کوتاه و پر معنى به مجازات شدید و وحشتناک این قوم کرده مى فرماید: «ما بارانى بر آنها فرستادیم» (وَ أَمْطَرْنا عَلَیْهِمْ مَطَراً)، اما چه بارانى؟! بارانى از سنگ که آنها را در هم مى کوبید و نابود مى کرد.

گر چه در آیه فوق نوع این باران بیان نشده است اما از ذکر کلمه «مَطَراً» (بارانى) به طور سربسته، روشن مى شود که از باران هاى معمولى نبوده بلکه بارانى از سنگ بوده چنان که در آیه 83 سوره «هود» آمده است.

و در پایان مى افزاید: «اکنون تماشا کن ببین سرانجام کار مجرمان به کجا کشید» (فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمینَ).

گر چه روى سخن در اینجا به پیامبر است اما پیدا است که هدف، عبرت گرفتن همه افراد با ایمان مى باشد.

باز هم یادآور مى شویم: مشروح سرگذشت این جمعیت و همچنین ضررهاى گوناگون عمل شنیع «لواط و همجنس گرائى» و حکم آن از نظر قوانین اسلام در ذیل آیات سوره «هود» و «حجر» بیان خواهد شد.

* * *

1 ـ «غابِر» به کسى مى گویند که همراهانش بروند و او باقى بماند، همان طور که خانواده «لوط» با او رفتند و تنها همسر او در شهر باقى ماند و به سرنوشت گنهکاران گرفتار شد.

....................................

تفسیر نمونه