شرح فرازهای 21 لغایت 26 دعای سوم صحیفه سجادیه
وَ الزَّبَانِيَةِ الَّذِينَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ ﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ﴾ ابْتَدَرُوهُ سِرَاعاً ، وَ لَمْ يُنْظِرُوهُ.
بنابراین خانۀ آخرت، برای شما نیکو خانه‌ای است؛ و درود بر نگاهبانان دوزخ؛ چون به آن‌ها گفته شود: مجرم را بگیرید و او را زنجیر کنید و سپس به جهنّم دراندازید؛ شتابان و سریع دستگیرش کنند و به او مهلت ندهند.
وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِكْرَهُ ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَكَانَهُ مِنْكَ ، و بِأَيِّ أَمْرٍ وَكَّلْتَهُ.
و درود بر فرشته‌ای که یادش را از حساب انداختیم و از رتبه و منزلتش آگاه نشدیم و نمی‌دانیم او را به چه کاری گماشته‌ای.
وَ سُكَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ وَ مَنْ مِنْهُمْ عَلَى الْخَلْقِ.
و درود بر فرشتگانی که ساکن هوا و زمین و آبند و کسانی از آنان که گماشتگان بر آفریده‌هایند.
فَصَلِّ عَلَيْهِمْ يَوْمَ يَأْتِي ﴿كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِيدٌ﴾.
پس بر آنان درود فرست، روزی که هر شخصی به محشر می‌آید، در حالی که همراه او فرشتۀ راننده و فرشتۀ گواه عمل است.
وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ صَلَاةً تَزِيدُهُمْ كَرَامَةً عَلَى كَرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَى طَهَارَتِهِمْ.
و بر آنان درود فرست؛ درودی که کرامت بر کرامتشان و پاکی بر پاکیشان بیافزاید.
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّيْتَ عَلَى مَلَائِكَتِكَ وَ رُسُلِكَ وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَيْهِمْ فَصَلِّ عَلَيْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِيهِمْ ، اِنَّكَ جَوادٌ كَريمٌ.
خدایا! زمانی که بر فرشتگان و رسولانت درود می‌فرستی و درود ما را به آنان می‌رسانی، به خاطر گفتار نیکی که در وصف آنان بر زبان ما جاری ساختی، بر ما هم درود فرست؛ همانا تو بخشندۀ ارجمندی.
فرشتگان عذاب
جمله﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ﴾ در دعا اشاره است به آيات سوره مباركه حاقّه:
﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ* ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ* ثُمَّ فِي سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فَاسْلُكُوهُ* إِنَّهُ كَانَ لَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ* وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ﴾«1»
[فرمان آيد] او را بگيريد و در غل و زنجيرش كشيد،* آن گاه به دوزخش دراندازيد،* سپس او را در زنجيرى كه طولش هفتاد ذرع است به بند كشيد،* زيرا او به خداى بزرگ ايمان نمى‌آورده* و مردم را به اطعام نيازمندان تشويق نمى‌كرده.
درود بر فرشتگان
﴿وَجاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَشَهيدٌ﴾«2»
و شاهدى با اوست، [كه سوق دهنده او را به محشر مى‌راند و شاهد بر اعمالش گواهى مى‌دهد.
بر كليّه فرشتگان درود فرست، درودى كه مقامى بر مقامشان بيفزايد و پاكى‌اى بر پاكيشان اضافه كند.
گواينكه كرامت و طهارت فرشتگان كامل و جامع است ولى بايد توجّه داشت كه عنايات حق نيز بى پايان است. بنابر اين مى‌توان از حضرت او براى هر كس لطف و رحمت خواست گر چه آن كس غرق در محبّت‌هاى خدا باشد.
الهى، چون بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادى و دعاى ما را به ايشان رساندى، پس به سبب اين حسن گفتار كه دعا و صلوات ماست و راه آن را تو بر ما گشودى، بر ما محتاجان نيز درود فرست و رحمتت را به گدايان و فقيران ارزانى دار كه تو بسيار بخشنده و كريمى.
عاشقانى كه مبتلاى تواند
پادشاهند چون گداى تواند
حزن يعقوبشان بود زيرا
هر يك ايّوب صد بلاى تواند
گر چه دارند در درون صد درد
همه موقوف يك دواى تواند
دل قومى به وصل راضى كن
كه به جان طالب رضاى تواند
مرده عشق و زنده امّيد
زنده و مرده از براى تواند
آفت عقل و هوش اهل نظر
چشم و ابروى دلرباى تواند
اى سليمان به دستگاه مكوب
سر موران كه زير پاى تواند
عالمى همچو سيف فرغانى
با چنين حُسن، مبتلاى تواند
______________________________
(2)- ق (50): 21
______________________________
(1)- حاقّه (69): 30- 34.
...........................
پایگاه استاد حسین انصاریان
