شرح آیات 136 و 137 سوره مبارکه بقره

136- قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ

137- فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوا ۖ وَّإِن تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ ۖ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللَّهُ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

136- بگویید: «ما به خدا ایمان آورده ایم; و به آنچه بر ما نازل شده; و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط ]=پیامبران از فرزندان یعقوب [نازل گردیده، (و همچنین) آنچه به موسى و عیسى و سایر پیامبران از طرف پروردگارشان داده شده است، و فرقى میان آنها نمى گذاریم، و ما در برابر (فرمان) خدا تسلیم هستیم»

137- گر آنها به مانند آنچه شما به آن ایمان آورده اید ایمان بیاورند، هدایت یافته اند; و اگر سرپیچى کنند، از حق جدا شده اند و خداوند، شَرّ آنها را از تو دفع مى کند; و اوست شنواى دانا.

در این آیه به مسلمانان دستور مى دهد: به مخالفان خود «بگوئید: ما به خدا ایمان آورده ایم، و به آنچه از ناحیه او بر ما نازل شده، و به آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران اسباط بنى اسرائیل نازل گردیده و همچنین به آنچه به موسى و عیسى و پیامبران دیگر از ناحیه پروردگارشان داده شده ایمان داریم» (قُولُوا آمَنّا بِاللّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِیَ مُوسى وَ عیسى وَ ما أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ).
«ما هیچ فرقى میان آنها نمى گذاریم و در برابر فرمان حق تسلیم هستیم» (لانُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَد مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ).
خودمحورى ها و تعصب هاى نژادى هرگز سبب نمى شود ما بعضى را بپذیریم و بعضى را نفى کنیم.
آنها همه معلمان الهى بودند که در دوره هاى مختلف تربیتى به راهنمائى انسان ها پرداختند، هدف همه آنها یک چیز بیشتر نبود و آن هدایت بشر در پرتو توحید خالص و حق و عدالت، هر چند هر یک از آنها در مقطع هاى خاص زمانى خود وظائف و ویژگى هائى داشتند.

سپس اضافه مى کند: «اگر آنها به همین امور که شما ایمان آورده اید ایمان بیاورند هدایت یافته اند» (فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا).
«و اگر سرپیچى کنند از حق جدا شده اند» (وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما هُمْ فی شِقاق).
اگر آنها مسائل نژادى، قبیلگى و مانند آن را در مذهب دخالت ندهند، و همه پیامبران الهى را بدون استثناء به رسمیت بشناسند آنان نیز هدایت یافته اند در غیر این صورت، حق را رها کرده و به سراغ باطل رفته اند.
کلمه «شِقاق» در اصل به معنى شکاف، منازعه و جنگ است، و در اینجا بعضى آن را به کفر تفسیر کرده اند و بعضى به گمراهى، و گاه به جدائى از حق و توجه به باطل، و همه اینها در واقع به یک حقیقت باز مى گردد.
بعضى از مفسران نقل کرده اند: پس از نزول آیه قبل و ذکر حضرت مسیح(علیه السلام) در ردیف سایر پیامبران جمعى از مسیحیان گفتند، ما این سخن را نمى پذیریم عیسى(علیه السلام) همچون سایر پیامبران نبود، او پسر خدا بود! آخرین آیه مورد بحث نازل شد و به آنها هشدار داد که در گمراهى و کفر و شقاق هستند.
به هر حال، در پایان آیه به مسلمانان دلگرمى مى دهد از توطئه هاى دشمنان نهراسند مى گوید: «خداوند دفع شر آنها را از شما مى کند و او شنونده و دانا است» سخنانشان را مى شنود و از توطئه هاشان آگاه است (فَسَیَکْفیکَهُمُ اللّهُ وَ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ).(1)

1 ـ جالب است که توجه کنیم این کلمه بزرگ ترین کلمه قرآن از نظر تعداد حروف است و مفهوم آن نیز مفهوم وسیع و امیدبخشى است.

.......................

تفسیر نمونه