استاد حوزه علمیه با بیان اینکه سیدجمال‌الدین اسدآبادی اولین شخصیتی بوده که در مقاله «فوائد جدیده» هشدار داد که اهل علم باید وارد عرصه مطبوعات شوند، گفت: مرحوم آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی برخی وجوهات شرعی را برای انتشار مجله «الاسلام» اختصاص داد یعنی این اولین گام از سوی مرجعیت است که به نشریات اسلامی کمک کردند و وارد این عرصه شدند.
جلالی افزود: نشریات حوزوی از دهه ۱۳۳۰ شمسی و پس از آغاز تحول در حوزه به صورت جدی‌تر وارد عرصه شد و پیش از آن هم بیشتر با مقالاتی روبرو بودیم که حوزویان با ارتباط با صاحبان نشریات در برخی شماره‌ها منتشر می‌کردند؛ به گفته محمود حکیمی، اولین نشریه دینی، نشریه «فرهنگ» بود که تا زمان مرگ ناصرالدین شاه در اصفهان توسط ظل‌السلطان، پسر ناصرالدین شاه منتشر شد که البته در ظاهر با عنوان مجله دینی منتشر می‌شد ولی بیشتر به تمجید از پادشاه می‌پرداخت.
اولین ورود یک مرجع تقلید به عرصه رسانه
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه به ظن برخی سیدجمال‌الدین اسدآبادی اولین شخصیتی بوده که در مقاله «فوائد جدیده» هشدار داد که اهل علم باید وارد عرصه مطبوعات شوند، تصریح کرد: دانشمندان اسلامی فعالیت‌های مطبوعاتی خود را در حوزه دین آغاز کرده و به فعالیت مکتوب رو آوردند و شاهدیم که مرحوم آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی برخی وجوهات شرعی را برای انتشار مجله الاسلام اختصاص داد یعنی این اولین گام از سوی مرجعیت است که به نشریات اسلامی کمک کردند و وارد این عرصه شدند. نشریه استوار هم با صاحب امتیازی ابوالفضل طهماسبی در سال ۱۳۱۵ شروع به کار کرد.
جلالی با اشاره به اینکه در عرصه رسانه‌های جدید یعنی رادیو، از حوزه علمیه دو شخصیت یعنی مرحوم آقای راشد و مرحوم آقای فلسفی و در ادامه شهید مطهری وارد فعالیت شدند، اضافه کرد: آقای راشد و آقای فلسفی سخنرانی‌هایی در رادیو داشتند که بسیار پرمخاطب بود؛ ولی اگر تحولات حوزه در عرصه ارتباطات را بخواهیم تقسیم‌بندی کنیم اولین عرصه، عرصه آموزش و تربیت نیروی متخصص رسانه‌ای است؛ دوم، عرصه پژوهش و تحقیق در زمینه ارتباطات و رسانه و سوم هم عرصه سیاستگذاری رسانه‌ای است.
استاد حوزه علمیه افزود: بعد از انقلاب، حوزه ضمن فعالیت رسانه‌ای و مرزبندی با جریانات انحرافی وارد عرصه علوم انسانی اسلامی شد و مدعی است که حرفی برای گفتن در این زمینه دارد؛ کتب و آثار بسیار زیادی هم در زمینه اسلامی‌سازی علوم انسانی در حوزه تولید شده است که البته منحصر به حوزه هم نیست و توسط برخی شخصیت‌های دانشگاهی هم شاهد این نوع فعالیت‌ها هستیم.
فعالیت‌های آموزشی حوزه در عرصه رسانه
جلالی بیان کرد: اولین مرکز آموزشی هنر و رسانه در سال ۱۳۶۱ در قالب مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ایجاد شد و الان هم در قالب مرکز رسانه و فضای مجازی فعال است. دومین مرکز رسمی دانشکده دین و رسانه بود و ۹۰۰ طلبه رسانه‌ای را در ادبیات نمایشی و تولید و ارتباطات تربیت کند که برخی وارد دانشگاه باقرالعلوم(ع) در سطوح بالاتر شده‌اند و مرکز سوم هم همین دانشگاه باقرالعلوم(ع) است که در سال ۱۳۶۳ به عنوان مؤسسه آموزشی آغاز به کار کرد که رشته ارتباطات دارد.
جلالی با بیان اینکه اداره امور رسانه‌ها هم در حوزه سالیان متمادی در حال فعالیت است، گفت: واحد رسانه حوزه خواهران، واحد رسانه جامعه الزهرا(س)، واحد رسانه جامعه‌المصطفی(ص) هم از دیگر فعالیت‌های حوزه در زمینه رسانه است؛ دانشگاه ادیان و مذاهب هم اخیرا دانشجویانی را از ایران و عراق و کشورهای دیگر را در مدیریت رسانه در مقطع ارشد در حال تربیت است.
وی افزود: در کنار مراکز آموزشی شاهد ایجاد کرسی‌ها و کلاس‌های «فقه رسانه» هم در حوزه هستیم که اولین گام دانشی از طرف حوزویان تولید کتاب «سینما در آینه فقه» به عنوان گفتار آیت‌الله مروجی در زمینه فقه رسانه است؛ بعد هم شاهد حضور شخصیت‌های رسانه‌ای دیگر هستیم که فقه رسانه را برگزار کردند؛ آیت‌الله محسن اراکی به صورت طرح‌نامه به فقه فرهنگ و ارتباطات پرداخت.
جلالی با بیان اینکه محمدعلی حیدری از دیگر استادان حوزه هستند که از سال ۱۳۸۶ در دانشگاه امام صادق(ع) و در قم به برپایی کرسی فقه هنر و رسانه پرداخته است، گفت: این جلسات و کرسی‌ها هنوز هم در حوزه دایر است؛ حجت‌الاسلام علی نهاوندی؛ استاد حوزه مشهد هم در سال ۱۳۹۱ کرسی فقه رسانه برپا کردند و هنوز هم تداوم دارد. همچنین از دیگر کرسی‌های رسانه‌ای حوزه قم، اخلاق رسانه بود که از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ توسط آیات سیداحمد خاتمی و حسینی بوشهری و احمد مبلغی در قم برگزار شد. اخیرا مباحث فقه فناوری هم از سوی آقای شهریاری برگزار شد که با اقبال طلاب روبرو شده است.
وی افزود: در سال ۱۳۹۰، پنج جلسه در حوزه فقه رسانه از سوی آیت‌الله عابدی برگزار شد و قرار است دوباره این جلسات برگزار شود؛ فقه تصویر هم در سال ۱۳۹۱ توسط دانشکده دین و رسانه برگزار شد، آیت‌الله مبلغی هم در سال ۱۳۹۳ در صدا و سیما جلساتی برگزار کردند؛ اخلاق خبر و اطلاع‌رسانی هم جلساتی بود که توسط آیت‌الله حائری شیرازی برپا شده بود.
فقه بازی‌های رایانه‌ای
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه هم توسط آیت‌الله اعرافی در سال ۱۳۹۹ در حوزه ایجاد شد، افزود: این مرکز توانسته است در حوزه رصد و آموزش و تولید محتوا فعال باشد؛ کرسی جدیدتری هم مربوط به درس خارج فقه فضای مجازی است که توسط حجت‌الاسلام شیخ عباس رفعتی برگزار شد؛ خارج فقه بازی‌های رایانه‌ای هم توسط آقای خادمی در حال برگزاری است.
وی با بیان اینکه بخش دیگر متحول‌شده در بحث رسانه در حوزه علمیه، بخش پژوهش است، اظهار کرد: اولین مرکز پژوهشی رسانه‌ای، مرکز پژوهش‌های رسانه‌ای صدا و سیما بود که در سال ۱۳۷۳ در قم تاسیس شد و هنوز هم فعالیت آن ادامه دارد.
