شیخ زین الدین علی بن احمد بن محمد بن هلال کرکی عاملی ـ که به نام جدش شهرت یافته و با عنوان «علی بن هلال کرکی» از او نام برده می شود ـ از عالمان فرزانه و سترگ عصر صفوی است. زمان و مکان ولادت او معلوم نیست، اما احتمالاً موطن و زادگاهش جبل عامل است. گفته شده که وی سالها در سرزمن هند می زیسته و همچنین در اجازه نامه محقق ثانی به وی، اشاره شده که شیخ علی منشار به قصد تحصیل علوم دینی و مجاورت با مرقد حضرت امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ، مدت زیادی ساکن عراق بوده و نزد او دروس مختلفی را آموخته است.
هنگامی که شیخ علی منشار روانه ایران شد، چهار هزار جلد کتاب نیز به همراه خود برد و در واقع، او حامل میراث گران بهای فرهنگی و علمی بوده است. [۱] همه این کتاب ها پس از مرگ، به تنها فرزندش ـ که همسر شیخ بهایی بوده ـ به ارث می رسد.
هجرت به ایران
چشمگیر ترین فراز زندگی شیخ علی منشار، مهاجرت او به ایران است. شیخ علی، در زمره نخستین گروه از عالمان جبل عامل است که به دعوت استادش، محقق کرکی، آهنگ ایران کرد و به نقل آفرینی در تحولات فکری، دینی و سیاسی ایران پرداخت. راه یابی آنان به دربار پادشاهان صفوی، قدرت و نفوذ فوق العاده ای برایشان به ارمغان آورد و البته حضور در مناصب قدرت، که به دعوت و خواست حاکمان صفوی بود، پیامد های مثبت فراوانی هم به همراه داشت. در حقیقت، حضور جبل عاملی ها در ایران، نقطه عطفی در تاریخ تشیع ایران به شمار می رود.
استادان
علی بن عبدالعال کرکی (محقق ثانی) [۲]
شیخ جمال الدین ابوالعباس احمد بن شیخ شمس الدین محمد بن خاتون
شاگردان
۱. شمس الدین ملک محمد بن سلطان حسین اصفهانی
۲. محمد بن حید مشهور به میرک (میرکی) اصفهانی
۳. سید حسین بن محمد موسوی کرکی
تألیفات
از شیخ علی منشار، آثار اندکی به جای مانده است که عبارتند از:
۱. رساله فی النکاح؛ نسخه ای از این رساله را آقا بزرگ تهرانی، در نجف دیده است. [۳]
۲. کتاب الطهاره؛
این کتاب مشتمل بر مباحث مهم برای طهارت است. وی این اثر را به درخواست شاه طهماسب به رشته تحریر درآورد و فرزند محقق کرکی بر این کتاب حاشیه زده است. [۴] شیخ آقا بزرگ تهرانی نسخه ای از این اثر را نزد سید ابوالقاسم ریاضی خوانساری به خط محمد باقر، مکتوب سال ۱۱۳۱ هـ . ق دیده است. [۵][۶][۷]
۳. صیغ العقود والایقاعات؛ [۸]
۴. رساله فی صلاه الجمعه؛
شیخ منشار، در این اثر، قائل به عدم وجوب عینی نماز جمعه شده است. [۹]
وفات
شیخ علی منشار عاملی، پس از سال ها تلاش در راه گسترش و احیای مکتب اصیل تشیع، سرانجام، روز دوشنبه سیزدهم ربیع الاول (۹۸۴ هـ . ق) در اصفهان درگذشت. پیکرش به مشهد مقدس انتقال یافت. [۱۰][۱۱] و در دارالسیاده آستان امام رضا ـ علیه السلام ـ، [۱۲]در خاک لحد آرام گرفت.
پانویس
۱.افندی، میرزا عبدالله اصفهانی، ریاض العلما، ج۴، ص ۲۶۶.
۲.مجموعه دیدار با ابرار، محقق کرکی.
۳.آقا بزرگ تهراانی، الذریعه، ج ۲۴، ص ۲۹۹ .
۴.طبقات اعلام الشیعه، قرن دهم، ذیل عنوان «علی بن منشار».
۵.امین، سید محسن،اعیان الشیعه، ج۸، ص ۳۶۹ .
۶.صدر، سید حسن،تکمله أمل الآمل، ص ۲۶۶ .
۷.آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص ۱۸۶.
۸.مقدمه ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، ص ۱۸۲.
۹.آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص ۷۶ .
۱۰.امین، سید محسن،اعیان الشیعه،ج۸، ص ۳۶۹ .
۱۱.خاندان شیخ الاسلام اصفهان، سید مصلح الدین مهدوی، ص ۳۲.
۱۲.خاندان شیخ الاسلام اصفهان، ص ۳۲.
...............
سایت اندیشه قم
