در دائرة المعارف تشییع 1 درباره«ایة الكرسی» آمده است: در قرآن مجید، دو ایه هست كه احادیث بسیاری در بیان عظمت آنها از رسول اكرم (ص) و ائمه اطهار وارد شده است، این دو ایه عبارتند از: ایةنور و ایة الكرسی.
ابوالفتوح رازی می‌نویسد:
ابی بن كعب گفت: رسول خدا(ص) پرسید: كدام ایت در كتاب خدا عظیم‌تر است یا ابا المنذر؟ من گفتم: خدا و رسول او اعلم‌اند، دوباره پرسید تا سه بار، من گفتم: خدا و پیغمبرش اعلم‌اند، در آخرین مرتبه گفتم: ایة الكرسی؟ رسول اكرم(ص) دست بر سینه من نهاد و گفت: «هنیئاً لك یا ابا المنذر».
نیز می‌نویسد:علی (ع) از رسول اكرم (ص) نقل كرده است:قرآن والاترین كلام‌هاست و سوره بقره، سرور قرآن و ایة الكرسی سرور سوره بقره. در ایة الكرسی پنجاه كلمه است و در هر كلمه پنجاه بركت.
ملاصدرا در مقدمه تفسیری كه درباره ایة الكرسی نوشته خبری به این مضمون نقل می‌كند كه اسم اعظم الهی در ایة الكرسی و اوّل سوره آل عمران است، ملاّ فتح اللّه كاشانی بیست حدیث در فضیلت ایة الكرسی نقل می‌كند از جمله می‌نویسد: امیرالمؤمنین (ع) روایت كرده كه رسول اكرم(ص) را دیدم كه بر بالای منبر فرمود:هر كه ایة الكرسی را در عقب هر نماز واجب بخواند هیچ چیز او را از بهشت منع نكند و بر این مواظبت نكند مگر صدّیقی یا عابدی.
«كرسی» به تعبیر قرآن مجید، كما بیش مانند عرش است به این معنا كه هر دو، دو معنی دارند: یكی تخت و سریر و دیگری علم و عظمت و قدرت الهی و كرسی در ایة الكرسی به همین معنای اخیر است.
«ایة الكرسی» ایه 255 سوره بقره است كه اوّل آن «اللّه لا اله الاّ هو…» و آخر آن«و هو العلی العظیم» می‌باشد، ولی در قرون اخیر دو ایه بعدی را كه از «لا اكراه فی الدین … » شروع و به «هم فیها خالدون» ختم می‌شود را جزو آن گرفته‌اند؛ امّا چون در احادیث اشاره به «پنجاه كلمه» و «یكصد و هفتاد حرف» شده، نیز با توجّه به اینكه«كرسی» در همان ایه 255 سوره بقره آمده و معنای این دو ایه موقوف بر هم نیست؛ لذا صحیح‌ آن است كه همان ایه را به تنهایی ایة الكرسی به حساب آوریم. در بحارالانوار هم در حدیثی كه از امالی شیخ طوسی نقل می‌كند، تصریح دارد كه حضرت علی(ع) ایة الكرسی را از «الله لا اله …» آغاز و به «هو العلی العظیم» ختم كرد.
علامه طباطبایی در جلد دوم تفسیر المیزان درباره ایة الكرسی می‌فرماید:ایة الكرسی،از صدر اسلام مشهور بوده، در زمان رسول خدا (ص) و حتی از زبان آن جناب به این نام بیان می‌شد، همچنان كه این نامگذاری در روایات وارده از آن جناب و از اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و از صحابه به چشم می‌خورد و این احترام،بدون جهت نبوده، بلكه بخاطر معارف دقیق و لطیفی است كه در این ایه آمده و آن عبارت است از: توحید خالصی كه جمله «اللّه لا اله الا هو…» بر آن دلالت دارد و همچنین «قیمومیت مطلقه‌ای» كه در آن آمده و ….
«المیزان» واژه «كرسی» را این گونه معنا می‌كند:كرسی از ماده(ك ـ ر ـ س) گرفته شده كه به معنای وصل كردن اجزای ساختمان است و اگر تخت را كرسی خوانده‌اند به این جهت بوده كه اجزای آن بدست نجّار ـ اگر چوبی باشد ـ و بسیاری از مواقع این كلمه را كنایه از مُلك و سلطنت می‌گیرند و می‌گویند: فلانی از كرسی نشینان است، یعنی او قدرت وسیع دارد و منطقه تحت نفوذ او گسترده است.2
در كتاب قاموس قرآن ـ كه فرهنگ واژه‌های قرآنی است ـ درباره ایة الكرسی آمده است: ایه 255 سوره بقره مشهور به ایة الكرسی است و از صدر اسلام، حتی در زمان رسول اكرم (ص) چنان كه از روایات شیعه و سنی برمی‌اید به این نام معروف شده است، این ایه، توحید خالص و قدرت و قیومیت خداوند را در جهان به بهترین وجهی روشن و بیان می‌كند، توجّه به الفاظ و معانی آن از توضیح بیشتر بی‌نیاز می‌كند و چون دارای این مقام و عظمت است؛ لذا درباره حفظ و خواندن و توجّه به معانی آن بیشتر توجّه شده و فضائلی درباره آن نقل گردیده است.3

امام صادق (ع) فرمود: برای هر چیزی اوجی می‌باشد و اوج قرآن، ایة الكرسی است، هر كه یك بار آن را بخواند خداوند هزار ناگواری، از ناگواری‌های دنیا و هزار ناگواری از ناگواری‌های آخرت را از او بگرداند كه آسان‌ترین ناگواری دنیا، فقر، و سهل‌ترین ناگواری آخرت، عذاب قبر است و من به امید رسیدن به آن مقام آن را می‌خوانم.4
همچنین آمده است كه شیخ طوسی در كتاب امالی خود آورده كه گفته است: راوی می‌گوید از حضرت علی (ع) شنیدم كه می‌فرمود: باور نمی‌كنم كه كسی اسلام را فهمیده و یا در اسلام متولد شده باشد و سیاهی شب را به صبح پیوند زند و این ایه را نخواند، عرض كردم منظور از سیاهی شب چیست؟ فرمود: یعنی نیمه شب، آن گاه فرمود: اگر بدانید این ایه چیست و یا در این ایه چیست، در هیچ حالی آن را ترك نخواهید كرد.

اباذر در جلسه‌ای از پیامبر اكرم (ص) پرسید: برترین و فاضل‌ترین ایه‌ای كه بر شما نازل شده است كدام است؟
پیامبر اكرم (ص) فرمودند: ایة الكرسی! زیرا در آن ایه كریمه، كلمه شریفه:«حی، قیوم» ذكر شده است.5
اگر چه سوره «فاتحة الكتاب» افضل سوره‌ها و «عصاره قرآن» است؛ولی این منافات ندارد كه «ایة الكرسی» افضل ایه‌ها باشد، زیرا یكی مربوط به سوره است و دیگری مربوط به ایه.

1.دائرة المعارف تشیع، ج 1،ص 250 و 251.
2. ترجمه المیزان،ج1،ص 513.
3.قاموس قرآن، ج 6، ص 101 ـ 103.
4.همان.
5. تفسیر موضوعی قرآن مجید، ج 9، ص 370.

.............................